Wróbel to jeden z najbardziej rozpowszechnionych gatunków ptaków na świecie, zasiedlający niemal wszystkie kontynenty: Azję, Europę, Afrykę, Australię i obie Ameryki. Polskę zamieszkuje od 5 do 7 mln par wróbli. W miastach jest bardzo popularnym sąsiadem człowieka, ale jego populacja wyraźnie maleje. Naukowcy ciągle szukają pełnego wyjaśnienia tego zjawiska.

Chociaż na świecie żyje 26 gatunków wróbli, to jest ich coraz mniej. Szczególny spadek ich liczebności obserwuje się w dużych miastach. Przyczyn jest kilka:

• Spadek dostępności pokarmu – coraz mniej jest naturalnych trawników, gdzie rosłyby chwasty (np. komosa, włośnica, rdest), których nasionami żywią się wróble.
• Zastąpienie powozów konnych samochodami – wróble żywiły się m.in. niestrawionymi ziarnami owsa obecnymi w odchodach koni.
• Zmiana sposobu budowy domów – uszczelnianie i zamurowywanie wszelkich otworów i szpar – wróble chętnie zakładają gniazda za rynnami, na poddaszach i stropodachach, czy w szczelinach budynków.
• Zmniejszenie ilości drzew i krzewów, które stanowią nie tylko miejsce schronienia, ale także miejsce zdobywania pokarmu, by wykarmić młode.
• Wzrost liczby drapieżników

Znane są także prace naukowe, które wykazują związek pomiędzy spadającą liczebnością wróbli, a wysokim poziomem promieniowania radiomagnetycznego i hałasem miejskim.

Szacuje się, że w wielu europejskich miastach populacja wróbli zmniejszyła się nawet o 80%. Od 2004 roku w Polsce gatunek ten jest objęty ścisła ochroną gatunkową.

Wróble często są mylone ze swoimi krewniakami – mazurkami. Samce tego pierwszego gatunku mają szare czapeczki na głowie i czarne śliniaki na podgardlu (zimą śliniaki są cieńsze i przypominają krawaty). Natomiast mazurki mają brązowe czapeczki i czarne plamki na policzkach.

Samice wróbla mają szarobrązowe upierzenie i paskowane grzbiety. Młode wróble są podobne do samic. Zarówno wróble jak i mazurki są krępe, o dość dużej głowie i mocnym dziobie.

Ciekawostki:

• Wróble rozmnażają się bardzo wcześnie – zdarza się, że zakładają rodziny mając nieco ponad pół roku.
• Wróble wiążą się w stałe pary. Chociaż samce bardzo pilnują swoich wybranek, to szacuje się, że około 15% piskląt w gnieździe ma innego ojca niż reszta potomstwa. Samce wróbli wiążą się czasem z inna samicą, jednak kiedy to wychodzi na jaw, „pierwsza żona” skutecznie radzi sobie z konkurentką – na przykład niszcząc jej gniazdo czy nawet lęg.
• Najstarszy znany wróbel był Duńczykiem – żył 19 lat i 9 miesięcy.
• Wróble są amatorami kąpieli – kapią się nie tylko w wodzie, ale także w piasku i pyle. Kładą się w wygrzebanym dołku i obsypują piórka piaskiem, żeby pozbyć się pasożytów.