Wywieszanie budek, skrzynek lęgowych i ich czyszczenie to jedna z czynności w gospodarce leśnej, określanych mianem wspomagania różnorodności leśnej, przewidziana Instrukcją Ochrony Lasu.
Im bowiem w lesie więcej ptaków, tym mniejsze zagrożenie gradacją szkodliwych owadów. I choć sikory, kowaliki, muchołówki czy inne dziuplaki potrzebować ich będą dopiero wiosną, to czyścimy je już teraz. Tak więc zima to nie tylko lepienie bałwana i bitwy na śnieżki. To także doskonały czas na porządki, na coroczne czyszczenie budek lęgowych dla ptaków. – dodają edukatorzy leśni Patrycja Różańska, Karolina Prange.

W tym tygodniu z podleśniczym Januszem Mateją czyściliśmy gniazda z budek lęgowych zawieszonych w okolicy Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-leśnej „Dziewicza Góra”.  Po wyjęciu gniazd okazywało się, że w budkach odbywały się zazwyczaj jeden, dwa lęgi. Na pierwszym gnieździe zbudowane było drugie – dodaje Patrycja Różańska.

Zdziwiło nas, że wnętrze budki było bardzo suche. Przy wyjmowaniu gniazda unosiło się dużo pyłu. W takiej budce ptaki mają korzystniejsze warunki niż w naturalnej dziupli, gdzie jest większa wilgoć. Dlatego u wielu gatunków gniazdujących w naturalnych dziuplach jest tak bogata wyściółka gniazda; ma odizolować jaja i pisklęta od panującej wilgoci. Ze znoszonych przez ptaki materiałów do gniazda zaobserwowaliśmy głównie mech, sierść, pierze czy elementy roślin.

Dlaczego budki lęgowe należy czyścić? Przecież nikt nie oczyszcza naturalnych dziupli. Jak wcześniej napisaliśmy, wnętrze budki było bardzo suche, a w dziuplach jest większa wilgoć. Dlatego dziupla oczyszcza się sama; wilgoć sprzyja rozwojowi grzybów. Poza tym, usuwając z budki lęgowej stare gniazda, oczyszczamy ją z potencjalnych pasożytów, które mogą zagrażać pisklętom i dorosłym ptakom. Kolejny powód – gniazda budowane „piętrowo”, nawarstwianie się materiału może sprawić, że w budce zrobi się za ciasno, warstwy nakładane jedna na drugą niebezpiecznie zbliżają się do otworu wlotowego. Wówczas jakiś drapieżnik może łatwo dostać się do jaj i piskląt (np. kuna czy kot).

O czym musimy pamiętać, chcąc zabrać się za wyczyszczenie budki? Przede wszystkim o terminie, w jakim możemy wykonać porządki. Według ustawy o ochronie przyrody, gniazda z budek możemy usuwać od 16 października do końca lutego, dzięki czemu ominiemy okres lęgowy ptaków i tym samym nie zakłócimy ich spokoju.

Przed wyczyszczeniem budki należy sprawić, czy przypadkiem nie ma w niej żadnych lokatorów, nie tylko ptasich. Mogą być one również zamieszkane przez orzesznice, myszy lub nietoperze, wówczas należy zostawić je w spokoju. Zimą ptaki wykorzystują budki jako schronienie, więc po uprzątnięciu gniazd trzeba je koniecznie zawiesić z powrotem na drzewie.

W jaki sposób czyścić budkę lęgową? Gniazda usuwamy za pomocą zwykłej szczotki, a silniejsze zabrudzenia można umyć za pomocą wody z dodatkiem spirytusu. Przy okazji należy sprawdzić, czy budka nie wymaga naprawy.

Czyszczenie budek nie jest trudnym zajęciem, a dzięki niemu przyczynimy się do ochrony zdrowia ptaków. Pamiętajmy, że najlepsza budka to ta, która jest zamieszkana.

O czyszczeniu budek możemy posłuchać w audycji Radia Wielkopolska. Na ich temat wypowiada się Karolina Prange, specjalistka do spraw edukacji leśnej.

Link do artykułu na stronie Radio Wielkopolska znajdziecie tutaj: http://radiowielkopolska.pl/wielkopolska/w-lasach-trwa-sprzatanie-domkow-dla-ptakow/

O czym należy pamiętać konstruując budkę dla ptaków? Jaki jest stopień zasiedlenia budek i dziupli? W jaki sposób sprawdzać czy dziupla jest zamieszkana? Jak wygląda schron dla nietoperzy? O tym opowiada Zdobysław Czarnowski w kolejnym odcinku cyklu "Oblicza lasów".