Ze wszystkich działów gospodarki leśnej, ochrona lasu wyróżniała się zawsze największym rozumieniem ekologii lasu. Wiedza na temat związków między warunkami siedliskowymi a przebiegiem zmian liczebności owadów liściożernych, regulacji powiązań między organizmami w biocenozie czy obserwacje stopnia rozwoju lub degradacji lasu pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpływać negatywnie na stan lasu. Pozwala to na podjęcie działań mających na celu trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Głównymi celami ochrony ekosystemów leśnych, które uwzględniają istniejące i spodziewane zagrożenia oraz wzrost zapotrzebowania społeczeństwa na pełnione przez las funkcje, są:

• zapewnienie ochrony wszystkich lasów, a szczególnie takich elementów ekosystemu  leśnego,  jak  np.  drzewostany,  materia  organiczna  czy  rzadkie  składniki  biocenoz leśnych;
• godzenie  gospodarczego  rozwoju  kraju  z  ochroną  przyrody  i  wykorzystaniem  zasobów leśnych;
• poprawa zdrowotności ekosystemów leśnych poprzez zwiększanie biologicznej odporności  drzewostanów  na  działanie  szkodotwórczych  czynników  biotycznych, abiotycznych i antropogenicznych;
• regulowanie   intensywności   użytkowania   zasobów   leśnych   oraz   funkcji   ochronnych, społecznych i innych pełnionych przez las, tak aby czynności te nie mogły zagrozić trwałości lasów i nie wpływały negatywnie na stan drzewostanów.

Zagrożenia środowiska leśnego można podzielić na trzy zasadnicze grupy:

Zagrożenia abiotyczne

Zaliczamy do nich szereg czynników, związanych z warunkami klimatycznymi, panującymi na danym terenie. Na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko największe znaczenie mają silne, wywalające wiatry, niskie temperatury w postaci przymrozków wczesnych i późnych, okiść oraz okresowo występujące susze.

Zagrożenia biotyczne

Największym zagrożeniem dla lasów Nadleśnictwa Łopuchówko mogą  być  gradacje  pierwotnych  i  wtórnych  szkodników  owadzich,  występowanie  grzybów pasożytniczych oraz zagrożenie ze strony ssaków roślinożernych – głównie jeleni i saren.

Zagrożenia antropogeniczne

Tutejszym lasom zagrażają: zanieczyszczenia powietrza, wód i gleb, niewłaściwa gospodarka odpadami, pożary oraz zagrożenia wynikające z bezpośredniego negatywnego oddziaływania człowieka na lasy. Uciążliwym problemem dla nadleśnictwa jest zaśmiecanie lasów, szczególnie przy drogach publicznych, oraz wywożenie śmieci do lasu i tworzenie „dzikich wysypisk”.

Ochrona przed czynnikami abiotycznymi

Zapobieganie szkodom powodowanym przez przymrozki późne polega na dostosowaniu terminu wysiewu przysposobionych nasion tak, aby wzeszły po ustąpieniu przymrozków. Szkodom można również zapobiegać lub ograniczać je poprzez przykrycie zasiewów włókniną lub deszczowanie. Przed szkodami powodowanymi przez wysokie temperatury zapobiega się poprzez cieniowanie oraz zraszanie sadzonek. Pasy zadrzewień na szkółkach tworzą naturalną osłonę młodych drzewek przed wiatrem.

W przypadku starszych drzewostanów człowiek z reguły nie ma wpływu na szkody spowodowane przez czynniki nieożywione środowiska. Ochrona polega głównie na usuwaniu szkód powstałych przez wiatr, deszcz czy śnieg, oraz działaniach zmierzających do uzyskania jak największej odporności drzew. Można to uzyskać np. poprzez dbanie o odpowiednią strukturę gatunkową i przestrzenną drzewostanu.

Ochrona przed czynnikami biotycznymi

Ochrona przed owadami

Gatunki owadów, w zależności od zagrożenia, jakie stanowią dla lasów dzielimy na szkodniki pierwotne (atakujące zdrowe drzewa) oraz szkodniki wtórne (atakujące i zasiedlające drzewa, które zostały osłabione w skutek innych czynników, np. suszy). Masowe, okresowe pojawy niektórych gatunków owadów (co nazywamy gradacją) mogą doprowadzić do śmierci nawet całe drzewostany.

Zadaniem leśników jest niedopuszczenie do takiej sytuacji lub ograniczenie liczebności populacji szkodliwych owadów. W tym celu:

• Usuwane są drzewa zasiedlone,
• Stosowane są pułapki zaopatrzone w substancję zapachową (feromon), wabiące owady,
• Zwiększane jest zróżnicowania gatunkowe i wiekowe drzewostanów, co podnosi ich naturalną odporność biologiczną,
• Chronieni są naturalni sprzymierzeńcy – ptaki, mrówki, fauna występująca na drzewach obumierających i martwych,
• Zachowywane są i chronione łąki śródleśne, oczka wodne, babrzyska, źródliska,
• Lotnicze opryski chemiczne stosuje się jedynie jeżeli masowy pojaw owadów zagraża trwałości drzewostanów na dużych obszarach.

Powierzchni nadleśnictwa najczęściej zagrażają: brudnica mniszka, borecznik sosnowy, poproch cetyniak, zawisak borowiec, osnuja gwiaździsta, strzygonia choinówka, a ze szkodników wtórnych przypłaszczek granatek i opiętek dwuplamkowy.

Na powierzchni aż 1635,71 ha wyznaczono obszar uporczywych pędraczysk. Znajdują się one na terenie leśnictw Dąbrówka, Boduszewo oraz Łopuchowo.

Za uporczywe pędraczyska uznaje się obszary leśne na których występują pędraki chrabąszczy (majowego, kasztanowca), guniaka czerwczyka, wałkarza lipczyka i ogrodnicy niszczylistki  w  ilościach  zagrażających  trwałości  lasu  lub  powodujących  zakłócenia  w prowadzeniu zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.

Na takich obszarach corocznie powinno przeprowadzać się obserwację rójki. Ponadto na powierzchniach wykopuje się doły próbne o wymiarach 1,0x0,5 m na głębokość nie mniejszą niż 0,5 m. Wykopane owady, zarówno w postaci larwalnej jak i imago umieszcza się w oddzielnych, opisanych pojemnikach z nasyconym roztworem soli kuchennej i przekazuje je do ZOL-u.

Ochrona przed grzybami patogenicznymi

Na terenie nadleśnictwa Łopuchówko stwierdzono występowanie takich chorób grzybowych jak: opieńkowa zgnilizna korzeni, huba korzeni czy zamieranie wierzchołków pędów sosny. Ponadto wystąpiły także choroby grzybowe charakterystyczne dla obszarów szkółek leśnych, takie jak pasożytnicza zgorzel siewek oraz osutki sosny oraz mączniak prawdziwy dębu.

W celu zapobiegania powstawania oraz rozprzestrzeniania się chorób grzybowych leśnicy wykonują zadania takie jak:

• Kontrolowanie stanu sanitarnego lasu,
• Stosowanie sadzonek dobrej jakości, nie wykazujących objawów chorób,
• Usuwanie porażonych drzew w celu uniknięcia dalszego rozprzestrzeniania się choroby,
• Odpowiednie przeprowadzanie zadań gospodarczych w zależności od rodzaju występującej choroby – na przykład unikanie zrębowego sposobu zagospodarowanie lasu w przypadku opieńkowej zgnilizny korzeni czy wczesne wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych przy zamieraniu wierzchołków pędów sosny,
• Stosowanie w razie potrzeby preparatów ochronnych – w przypadku huby korzeni stosowany jest biopreparat z zawiesiną grzyba konkurencyjnego Phlebiopsis gigantea, którym pokrywa się czoła pniaków powstających w okresie czyszczeń i trzebieży.

Ochrona przed ssakami roślinożernymi

Szkody w uprawach i na młodnikach powodowane są głównie przez sarny i jelenie, natomiast w starszych drzewostanach pojawiają się szkody wyrządzone przez bobry.

Do podstawowych metod ochrony przed zwierzyną należą:

• Właściwa gospodarka łowiecka,
• Grodzenie upraw,
• Osłony siatkowe, tubowe czy naturalne np. z wełny owczej,
• Palikowanie jako ochrona przed czemchaniem,
• Stosowanie repelentów, czyli specjalnych środków zniechęcających zwierzynę do zgryzania i spałowania poprzez pokrywanie nimi drzewek,
• Poprawienie naturalnych warunków pokarmowych poprzez zakładanie i należyte utrzymanie poletek żerowych i zgryzowych,
• Wykładanie drzew ogryzowych w okresie zimowego i wiosennego spałowania,
• Zapewnianie zwierzynie spokoju.

Ochrona przed czynnikami antropogenicznymi

Bliskość miasta Poznania, olbrzymia presja osób chcących tu mieszkać na stałe jak i tych okresowo przebywających w lesie sprawia, że tereny nadleśnictwa narażone są na szereg negatywnych zjawisk związanych z obecnością człowieka na terenach leśnych.

Na zbiór i wywóz śmieci z lasu Nadleśnictwo Łopuchówko wydaje rocznie ok. 50 tysięcy zł. Najwięcej odpadów do lasu wyrzucają drobne przedsiębiorstwa oraz mieszkańcy, którzy nie zaglądają do lasów w celach turystycznych. Do lasu trafiają więc śmieci wielkogabarytowe, opony, gruz czy zużyty sprzęt AGD.

W walce z zaśmiecaniem lasów oraz niszczeniem urządzeń turystycznych i edukacyjnych leśnikom pomaga montowanie fotopułapek.

Do innych zagrożeń naszych lasów są pożary leśne. Zdecydowana większość pożarów jest wynikiem działalności człowieka.  48% pożarów wynika z nieostrożności osób dorosłych, a aż 42% jest skutkiem celowych podpaleń.

W zależności od jego wartości leśnicy podejmują odpowiednie przedsięwzięcia ochronne do walki z pożarami.

Gdy pożar lasu już powstanie jego wykryciu, alarmowaniu i zwalczaniu służą:

• system obserwacji naziemnej wykrywania pożarów leśnych (dostrzegalnie przeciwpożarowe,  punkty obserwacji telewizyjnej,  patrole naziemne),
• powietrzne siły lotnicze (samoloty i śmigłowce)  do patrolowania i zwalczania pożarów,
• Punkty Alarmowo-Dyspozycyjne (PAD) w każdym nadleśnictwie  i  RDLP,
• siły i środki własne Lasów  Państwowych.