Królowa nauk leśnych, dzięki której coraz lepiej rozumiemy procesy zachodzące w ekosystemie leśnym.

Na terenie Lasów zarządzanych przez Nadleśnictwo Łopuchówko od lat 50-tych ubiegłego wieku sukcesywnie prowadzona jest przebudowa drzewostanów. Ma ona na celu doprowadzenie do zgodności typów gospodarczych drzewostanów do siedliska, a co z tym idzie zwiększenia produkcyjności i bioróżnorodności Wielkopolskich drzewostanów.  Oprócz tego ma za zadanie podniesienie ich odporności na niekorzystny wpływ czynników biotycznych i abiotycznych. Zadanie to realizowane jest poprzez wprowadzanie w miejsce istniejącej sosny gatunków liściastych – głównie dębów i buka.

SELEKCJA I NASIENNICTWO

Działania z zakresu nasiennictwa i selekcji w Nadleśnictwie Łopuchówko zostały zawarte w:

• Programie zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata 1991-2010;
• Programie zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew w Polsce na lata 2011-2035 I etap realizacji lata 2011-2021 oraz II etap realizacji lata 2022-2035.

Baza nasienna Lasów Państwowych jest jedynym w Polsce źródłem pozyskiwania nasion o najwyższej jakości i odpowiednim pochodzeniu. Polska posiada wiele znanych i uznanych w Europie ekotypów,  których nasiona są cenione i poszukiwane ze względu na ich wartość genetyczną.

Baza nasienna Nadleśnictwa położona jest na obszarze dwóch regionów pochodzenia leśnego materiały rozmnożeniowego (LMR): 352 i 354.

Podstawą bazy nasiennej dla nadleśnictwa są min. gospodarcze drzewostany nasienne oraz źródła nasion.

Wykazana poniżej baza nasienna zaewidencjonowana jest w Krajowym Rejestrze Leśnego Materiału Podstawowego.

Drzewostany nasienne gospodarcze:

Gospodarczy drzewostan nasienny (GDN) jak nazwa wskazuje, służy do uzyskiwania nasion.
W drzewostanach nasiennych rosną wartościowe, rodzime ekotypy drzew. GDN to tylko jeden z elementów leśnej bazy nasion. Nasiona te wykorzystujemy do hodowli sadzonek na szkółkach leśnych. Typując GDN wybieramy drzewostany ze strzelistymi, zdrowymi drzewami. Aby uzyskać z nich nasiona jak najlepszej jakości, w trakcie cięć sanitarno-selekcyjnych usuwamy drzewa chore, porażone przez grzyby i owady, a także drzewa wadliwie ukształtowane. Potem czekamy na urodzaj nasion.     

Drzewostany nasienne gospodarcze stanowią w przypadku nadleśnictwa podstawową bazę nasienną. W minionym okresie nadleśnictwo dokonało weryfikacji gospodarczych drzewostanów nasiennych i wg. stanu na 01. 01. 2021 r. posiada ich łącznie 561,26 ha, w tym:

• Sosnowych 177,58 ha;
• Modrzewiowych 9,30 ha;
• Bukowych 84,49 ha;
• Dębowych 289,89 ha.

Drzewom o najlepszych cechach uznanym za drzewa mateczne nadaje się specjalny numer.Szczególną rolę w gospodarce nasiennej i ochronie zasobów genowych odgrywa Leśny Bank Genów Kostrzyca, w którym zgromadzono blisko 5 tys. zasobów genowych reprezentująccych najcenniejsze drzewostany, najstarsze drzewa (liczące powyżej 200 lat), krzewy i rośliny ginące i zagrożone.
Na terenie nadleśnictwa uznano 17 szt. drzew matecznych.

Źródła nasion:

Źródła nasion są najniższą podkategorią bazy nasiennej, należącej do kategorii ze zidentyfikowanego źródła. Bazę tę rozpoczęto tworzyć po 2004 r. po wejściu w życie ustawy o leśnym materiale rozmnożeniowym. Zgodnie z wymogami nadleśnictwo uznało i zarejestrowało 7 źródeł nasion następujących gatunków drzew leśnych: klon jawor, klon, lipa szerokolistna, czereśnia ptasia i grab pospolity. 

Opisana baza nasienna zabezpiecza zapotrzebowanie nadleśnictwa na materiał sadzeniowy głównych gatunków niezbędnych do wykonania odnowień i zalesień.

Bloki upraw pochodnych:

Nadleśnictwo posiada 3 bloki upraw pochodnych sosny, buka i daglezji (54,47 ha) oraz uprawy pochodne rozproszone (poza blokami) na łącznej powierzchni 133,92 ha.

Największą powierzchnię zajmują uprawy pochodne - potomstwo wyłączonego drzewostanu nasiennego w leśnictwie Buczyna – powierzchnia łączna (w blokach i rozproszone) – 56,44 ha.

SZKÓŁKARSTWO

Sadzonki hoduje się w szkółkach. Zajmują one niemal 2 tys. ha i produkują rocznie łącznie ok. 800 mln sadzonek drzew i  krzewów leśnych, z czego niemal połowę (49,7 proc.) stanowią drzewa gatunków liściastych.

Produkcja szkółkarska w Nadleśnictwie Łopuchówko prowadzona jest na terenie Szkółki leśnej Głęboczek. Szkółka została utworzona w 1978 roku, aktualnie jej powierzchnia wynosi 3,10 ha. Nadleśnictwo prowadzi tam produkcję materiału sadzeniowego z odkrytym systemem korzeniowym.

Sadzenie lasu to jedno z najważniejszych zadań leśników. W odcinku Między Drzewami #9 Zielonym do góry posłuchacie, jak przygotowuje się glebę pod sadzenie, skąd pozyskiwane są sadzonki, a także od czego zależy i czym jest tzw. udatność upraw.

ODNOWIENIA I ZALESIENIA

Leśnikom bardzo zależy na tym , aby las cały czas był pełen drzew, dlatego wiosną lub jesienią w miejscu wyciętych drzew sadzi się nowy las. Najczęściej stosuje się odnowienia sztuczne – ludzie sadzą sadzonki ze szkółki leśnej.  

Lasy Państwowe każdego roku sadzą 500 mln drzew – 1000 drzew na minutę. Co roku lasów w Polsce przybywa. Zajmują one już blisko jedną trzecią powierzchni naszego kraju. Przypomnijmy, że od zakończenia II wojny światowej Lasy Państwowe podniosły lesistość kraju o połowę. Jeszcze w latach 1995-2004 zalesialiśmy przeciętnie 10 tys. ha rocznie. Obecnie uwzględniając samorzutne zalesienia na gruntach rolnych możemy mówić o lesistości kraju sięgającej 33 proc.

Tam gdzie to możliwe leśnicy starają się odnowić las naturalnie. Zamiast sadzić drzewa czekają aż z nasion wyrosną siewki. 

Odnowienie lasu oznacza właśnie zakładanie nowych drzewostanów, mających zająć miejsce dotychczasowych, ustępujących bądź to w toku użytkowania przy zastosowaniu określonych rębni, bądź też zniszczony przez klęski elementarne, pożary lub śniegi, żer owadów, masowe występowanie grzybów pasożytniczych, lawiny itp. Od 1990 r. powierzchnia odnowień naturalnych wzrosła w polskich lasach czterokrotnie.

Dzięki jakim zabiegom możemy mieć piękny i zdrowy drzewostan? Ile sosen na hektar sadzi się podczas odnawiania powierzchni, na których kiedyś były zręby? Co się dzieje, kiedy drzewom zaczyna brakować dostępu do światła? O tym opowiada Zdobysław Czarnowski w kolejnym odcinku cyklu "Oblicza lasów":

Zalesienia to zakładanie nowych drzewostanów na gruntach rolnych lub innych nie użytkowanych rolniczo.

W latach 2008-2017 uznano w Nadleśnictwie Łopuchówko 117,23 ha odnowień naturalnych. Pod względem powierzchni największy udział stanowi So. Odnowienia naturalne sosny zwyczajnej powstały na zrębach zupełnych z nasienników rozmieszczonych równomiernie na całej powierzchni. Odnowienia naturalne buka, dębu są to odnowienia w rębniach złożonych. Na uwagę zasługuje wzrost udziału odnowień naturalnych w całkowitej powierzchni odnowień. W latach 1976–1980 udział ten wynosił 3,4 proc., w latach 1991–1995 – 6,5 proc., w kolejnych (od 1996 roku do 2010  roku 10,5 proc.), a w ostatnich siedmiu latach – 13,6 proc.

Uprawy są poddawane zabiegom pielęgnacyjnym i ochronnym. Zabiegi te mają stworzyć optymalne warunki wzrostu dla drzew najbardziej pożądanych w składzie gatunkowym rosnącego drzewostanu, często o najlepszych cechach wzrostowych i jakościowych.