Przedsięwzięcie pn. „Skoncentrujmy się na przyrodzie – czyli jak dzięki doposażeniu Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” w pomoce dydaktyczne podnoszony będzie poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa”

Termin realizacji: 30.11.2023 r.

Wartość projektu: 99 274,29 zł

Dofinansowanie: 68 613,75 zł

Kontakt z przyrodą dla każdego człowieka stanowi ważny aspekt na ścieżce jego rozwoju. Poprzez gry i zabawy na świeżym powietrzu uczy się on wrażliwości na otaczające piękno oraz zwiększa swoją naturalną odporność. Ponadto do wachlarza pozytywnych cech, jakie niesie ze sobą obcowanie z naturą należy dodać wzrost pewności siebie, poprawę koncentracji czy ponadprzeciętną kreatywność. Spotkanie z przyrodą to doskonała opcja do „zasiania” w młodzieży chęci do nauki, odkrywania tajemnic i logicznego myślenia.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom obywateli wiele jednostek zarówno publicznych, jak i prywatnych stworzyło różnego rodzaju przedsięwzięcia mające na celu popularyzację spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. Lasy Państwowe, od praktycznie dwóch dekad, prowadzą różne formy edukacji. Nadleśnictwo Łopuchówko stale propaguje działalność edukacyjną, od ponad 10. lat Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” wspiera społeczeństwo w celach edukacyjnych. Edukatorzy promują zrównoważoną gospodarkę leśną oraz walory przyrodnicze znajdujące się w obrębie Puszczy Zielonki. Mając na względzie zmiany w postrzeganiu świata i hierarchii wśród turystów, Nadleśnictwo dąży do zwiększenia świadomości ekologicznej osób odwiedzających ośrodek.

Goście odwiedzający ośrodek do dyspozycji mają Salon „FOTONATURA”, wiatę na ognisko, a także budynek „Zielonej Klasy”. W ramach realizacji przedsięwzięcia „Skoncentrujmy się na przyrodzie – czyli jak dzięki doposażeniu Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” w pomoce dydaktyczne podnoszony będzie poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa” zakupiono edukacyjne tablice ścienne o tematyce ekologicznej (rośliny, ptaki, grzyby, ssaki) (9  kpl.); edukacyjną tablicę kredową (1 kpl.), dendrofon mobilny (1 kpl.) i leśne koło fortuny (1 kpl.), które stanowią integralną część zadaszonej, ogólnodostępnej przestrzeni przy Zielonej Klasie. Nowe, drewniane elementy są samoobsługowe i umożliwią naukę poprzez zabawę, czyniąc przestrzeń atrakcyjną dla każdego gościa przemierzającego okolice Puszczy Zielonki, bez względu na wiek.

Zamiłowanie do przyrody wzbudza entuzjazm i wywołuje zachwyt, z drugiej strony istnieje brak poszanowania istoty procesów zachodzących w ekosystemie. Narastająca presja turystyczna wiąże się z ogromem zagrożeń dla środowiska, dlatego warto zwrócić uwagę na udział społeczeństwa w procesie decyzyjnym. Ma on na celu zarządzanie, planowanie i ochronę lasów, co przyczynia się do ich wielofunkcyjności i trwałości. Kluczowa okazuje się jednak świadomość ekologiczna społeczności, całokształt idei, wartości, ale też przekonań, poglądów i opinii na linii człowiek – środowisko, aby kształtować właściwe postawy wobec przyrody. Zadanie to można realizować właśnie przez edukację.

Prowadząc zajęcia w OELP „Dziewicza Góra” coraz częściej zauważamy, że świat przyrody ożywionej i nieożywionej zostaje zamieniany na przestrzeń wirtualną, co przejawia się ograniczeniem bezpośredniego kontaktu z rówieśnikami i zanikaniem aktywności na zewnątrz np.: dzieci nie potrafią grać w klasy, bądź gumę. Nastolatkowie wychowywani w XXI wieku płacą ogromną cenę za wprowadzoną przez rodziców koncepcję życia. Zamierzonym efektem doposażenia ośrodka jest przeciwdziałanie zjawisku określanemu przez naukowców jako „zespół deficytu natury”. W każdej dziedzinie życia warto zatem zaszczepić aspekt edukacji środowiskowej, która będzie przekazywać rzetelne informacje o ekosystemach. Skuteczność w tym zapewni rozbudzenie emocji, wyobraźni oraz sumienia ekologicznego, jak i wrażliwość w odniesieniu do bogactwa i piękna przyrody. Uwzględniając słuszność nauki przez zabawę, turyści mają możliwość działania w zakresie czynnej ochrony przyrody, poprzez wskazanie konieczności tworzenia dodatkowych miejsc lęgowych i zwiększanie bazy pokarmowej ptaków zimą. Nowe materiały edukacyjne: kosz dla ptaków „uszatka” (2 szt.), kosz dla ptaków „kaczka” (2 szt.), budka lęgowa typ A eco do samodzielnego montażu (50 szt.), karmnik - typ Jemiołuszka do samodzielnego montażu (50 szt.), karmnik – typ Dziupla dla Sikorki (2 szt.), uatrakcyjniają realizację następujących tematów zajęć:

- „Bezpieczne wakacje, bezpieczny las (jak radzić sobie z kleszczem, ukąszeniem żmii)”;

- „Leśnik gospodarzem lasu (słów kilka o pracy leśnika)”;

- „Drzewa naszych lasów”;

- „Drewno jest wspaniałe!”;

- „Czy to grzyb jadalny czy trujący?”;

- „Zima w życiu ptaków – pogadanka połączona z budową karmnika”;

- „Tajemnice ptasich mieszkań - pogadanka połączona z budową skrzynki lęgowej”;

- „Kto tędy przechodził? Tropy i ślady zwierząt”.

Zakupione pluszowe zabawki z dźwiękiem (24 szt.) takich gatunków, jak: sikora bogatka (2 szt.), dzięcioł zielony (2 szt.), kos (2 szt.), sikora modra (2 szt.), rudzik (2 szt.), szczygieł (2 szt.), szpak (2 szt.), wróbel (2 szt.), sójka (2 szt.), gil (2 szt.), dzwoniec (2 szt.), zimorodek (2 szt.) pozwalają na zapoznanie słuchaczy z najbardziej charakterystycznymi odgłosami wydawanym przez ptaki i sprzyjają nauce ich rozpoznawania.

Pozyskane w ramach przedsięwzięcia modele  edukacyjne: model mrówki rudnicy (1 szt.), model kleszcz pospolity (1 szt.), model osy (1 szt.), model trzmiela (1 szt.), model szerszenia (1 szt.), model fruczaka gołąbka na modelu kwiatu goździka (1 szt.), model cyklu rozwojowego murarki ogrodowej (1 szt.), model cyklu rozwojowego latolistka cytrynka (1 szt.) uczą biologii i ekologii poprzez porównania, uwrażliwiają i gwarantują mnóstwo pytań, przez co człowiek może doświadczać i obserwować naturę jeszcze dokładniej.

Trwałość i mobilność nabytych w tym i ubiegłym roku eksponatów zapewnią skrzynie: skrzynia do transportu na modele edukacyjne grzybów - 44x30x40 cm (2 szt.), skrzynia do transportu na modele edukacyjne gniazd - 60x40x55 cm (1 szt.), skrzynia do transportu na modele edukacyjne ptaków (duża) 45x35x45 cm (1 szt.), skrzynia do transportu na modele edukacyjne ptaków (mała) - 35x35x45 cm (1 szt.). Umożliwią ich wykorzystanie podczas licznych stoisk i akcji edukacyjnych, które orgaznizowane są w różnych miejscach na terenie województwa wielkopolskiego.

Całości dopełnia ogromne, zielone drzewo wykonane z drewna. Model zamontowany w centralnej części OEPL „Dziewicza Góra” przy Zielonej Klasie stał się punktem wyjścia do samodzielnego doświadczania przyrody. Strefa wokół drzewa stanowi zatem  miejsce integracji uczestników zajęć, czy też osób odwiedzających w wolnym czasie Dziewiczą Górę.

„Martwe drewno–trudny temat”–zwiększenie świadomości ekologicznej i poszerzanie wiedzy z zakresu edukacji przyrodniczo-leśnej poprzez zakup pomocy dydaktycznych do Ośrodka Edukacji Leśnej Łysy Młyn.”

W roku 2022 Nadleśnictwo Łopuchówko otrzymało dofinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu w ramach umowy dotacji. 

„Martwe drewno–trudny temat”–zwiększenie świadomości ekologicznej i poszerzanie wiedzy z zakresu edukacji przyrodniczo-leśnej poprzez zakup pomocy dydaktycznych do Ośrodka Edukacji Leśnej Łysy Młyn.” to projekt edukacji przyrodniczo-leśnej realizowany w okresie od dnia 12.08.2022 r. do dnia 30.11.2022 r. w Nadleśnictwie Łopuchówko.

Przedsięwzięcie to dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, w ramach dotacji na wsparcie realizacji przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej w 2022 r. – zgodnie z Listą przedsięwzięć priorytetowych. Całkowita wartość projektu wyniosła 77 445,49 zł.

W ramach projektu zakupiono:

• Modele nasion i rozwoju drzew gatunków lasotwórczych – 2 szt.
• Modele ptasich jaj – 1 szt.
• Modele grzybów leśnych– 24 szt.
• Modele owadów, gadów i płazów– 9 szt.
• Modele ptasich gniazd– 8 szt.
• Modele rośli– 10 szt.
• Modele ptaków– 18 szt.
• Przenośne pomoce dydaktyczne – tropy zwierząt (1 szt.), drewniane kule (1 szt.), pieczątki (Drzewa i Grzyby) (2 szt.), poznajemy… (Ssaki + Płazy i Gady) + stelaż + torba (2 szt.), tablica dźwiękowa - odgłosy lasu TDW-P01+ sztaluga + torba transportowa (1 szt.), łamigłówka - tropy zwierząt (LGW-TZ01) + sztaluga bukowa (1 szt.), koło fortuny - mini - leśne koło fortuny (1 szt.),  tropy zwierząt - zestaw 1 TR-Z01 (1 szt.), tropy zwierząt - zestaw 2 TR-Z02 (1 szt.), koło "dopasuj" na pcv - dopasuj owoc (KDP-F01) (1 szt.), puzzle drewniane "Co z drzewa spadło 2" (1 szt.),  puzzle drewniane "Jesteś na tropie (1 szt.), puzzle drewniane "Do biedronki przyszedł żuk" (1 szt.)

Martwe drewno jest naturalnym i niezbędnym składnikiem ekosystemów leśnych. Pozostające w lesie obumierające i martwe drzewa, a także ich fragmenty to nie jest bezwartościowy materiał zaśmiecający las i źródło jego zagrożenia ze strony czynników chorobotwórczych. Jest to nadzwyczaj istotny, dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemu leśnego, zespół mikrośrodowisk życia i miejsc chronienia się lub gniazdowania ogromnej liczby organizmów żywych z większości grup systematycznych. Martwe drewno staje się siedliskiem, miejscem rozwoju i życia dla wielu gatunków ssaków, ptaków, gadów, płazów, owadów, grzybów, glonów, porostów, roślin naczyniowych oraz mikroorganizmów, które w ostateczności prowadzą do całkowitego rozpadu drewna. Próchno powstałe z martwego drewna użyźnia glebę, dając miejsce do życia nowym pokoleniom drzew.

Głównym celem zrealizowanego przez Nadleśnictwo Łopuchówko w 2022 r. projektu jest zwiększenia świadomości społeczeństwa na temat roli martwego drewna w lesie poprzez funkcjonowanie od 10 lat na pierwszym piętrze Ośrodka Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” stałej ekspozycji ukazującej rolę martwego drewna w lesie oraz przybliżającej pachnicę dębową – owada z rodziny żukowatych związanego z próchnowiskami w dziuplach wiekowych drzew. Występowanie pachnicy na terenie lasów zagospodarowanych przez Nadleśnictwo Łopuchówko (RDLP w Poznaniu) sprawiło, że w Ośrodku Edukacji Leśnej Łysy Młyn utworzono Centrum Ochrony Pachnicy Dębowej. Centrum ma za zadanie ochronę tego rzadkiego owada i gromadzenie informacji o owadach saproksylicznych (związanych z martwym drewnem) oraz prowadzi edukację w zakresie ochrony tych gatunków. Z tego też względu Nadleśnictwo Łopuchówko włączone zostało do projektu: „Pachnica dębowa Osmoderma eremita (Scop.) (Coleoptera, Scarabaeidae) w lasach gospodarczych Polski; wymagania środowiskowe oraz możliwości ochrony”, realizowanego przez Instytut Badawczy Leśnictwa na zlecenie Lasów Państwowych.

Zakupione w ramach realizacji przedsięwzięcia modele roślin, grzybów, owadów, płazów, gadów, ssaków oraz ptaków wraz z gniazdami w skali 1:1 i modele ptasich jaj których życie nierozerwalnie powiązane jest z martwą materią organiczną wzbogaciły i uzupełniły, funkcjonującą w Ośrodku Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” ekspozycję stałą. Istniejąca w ośrodku stała ekspozycja składająca się z makiety rozkładającego się pnia dębu, modelu pachnicy dębowej i dioramy przedstawiającej owocniki grzybów leśnych jest od ponad 10 lat stale użytkowana. Konserwacja zniszczonych przez upływ czasu elementów ekspozycji pozwoliła na zachowanie unikalności tego miejsca.  W celu podnoszenia świadomości ekologicznej i wrażliwości społeczeństwa w temacie ochrony przyrody i konieczności zachowania różnorodności biologicznej oraz ukazania cennych przyrodniczo miejsc w nadleśnictwie w ramach przedsięwzięcia zrealizowany został wydruk i montaż nowej fototapety na jednej ze ścian ekspozycji „Rola martwego drewna w lesie”. Zdjęcie wykorzystane jako fototapeta pochodzi z publikacji albumu fotograficznego i folderu pt. „Przyroda okolic Poznania Nadleśnictwa Łopuchówko”. Zakup i montaż nowej fototapety, stanowiącej kadr z życia lokalnego drzewostanu, pozwolił na zwiększenie wrażliwości przyrodniczej i zachęcił uczestników warsztatów edukacyjnych do poznawania swojego najbliższego otoczenia.

Konserwacja istniejącej w OEL Łysy Młyn ekspozycji pełniącej funkcję dydaktyczną oraz zakupione nowe przenośne pomoce dydaktyczne pozwalają na rozwój, uatrakcyjnienie i zwiększenie liczby obecnie realizowanych przez edukatorów tematów zajęć związanych z rolą martwego drewna w przyrodzie. Ekspozycja i związane z nią wyposażenie audiowizualne daje możliwość realizacji następujących tematów zajęć:

– Znaczenie lasu dla człowieka i jego środowiska.

– Martwe drewno jako środowisko życia owadów.

– Jakie owady możemy spotkać na drzewie?

– Dźwięki natury.

– Czy to grzyb jadalny czy trujący.

– Huba, houba czyli gęba, gębka i gąbka.

– Bezpieczny las.

– Pachnica dębowa – charakterystyka gatunku, bionomia, środowisko rozwoju.

– Bóbr europejski i jego znaczenie w przyrodzie.

- Co wiosną w lesie śpiewa.

Większość tematów może być prezentowana każdej z grup wiekowych odwiedzających ośrodek, tj. dzieciom z przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły średniej i studentom. Temat o wykorzystaniu praktycznym hub, zainspirowany artykułem Andrzeja Szczepkowskiego, realizowany jest w klasach gimnazjalnych i starszych.

Prowadząc zajęcia, staramy się zwracać uwagę na praktyczny wymiar i rolę martwego drewna w życiu ludzi. Najpierw pytamy o doświadczenia związane z martwym drewnem, poniżej pytania jakie zadajemy najmłodszym uczestnikom zajęć: Kto z Was chodzi na grzyby do lasu? A kto chodząc na grzyby widział na dnie lasu duże poprzewracane drzewa pokryte mchami, porostami? A kto z Was nadepnął na takie drewno? Jakie ono było twarde czy miękkie? Czy któremuś z was wpadła noga do środka? Następnie przedstawiamy martwe drewno jako środowisko życia wielu rzadkich i ważnych roślin i zwierząt, przy czym w wersji dla najmłodszych posługujemy się takimi określeniami jak „dom”, „mieszkanie”. Zakupione modele roślin,  grzybów, owadów, płazów, gadów, ssaków oraz ptaków wraz z gniazdami w skali 1:1 umożliwiają odwiedzającym Łysy Młyn zapoznanie się z ogromną różnorodnością biologiczną gatunków związanych z martwym drewnem, ich współzależnościami i tworzeniem się łańcuchów troficznych. Zakupiony zestaw nasion i rozwoju drzew pozwala na dokładne zobrazowanie, przez nas leśników, cyklu życia każdego drzewa: od nasiona do martwego drewna. Dzieci bardzo dobrze reagują na eksponaty wypchanych ssaków, huby, modele roślin, owadów, płazów, gadów, ptaków, modele jaj – można ich dotknąć i w ten sposób lepiej zapamiętać ich cechy. Celem zakupionych mobilnych gier edukacyjnych jest przybliżenie uczestnikom zajęć budowy drewna, biologii i ekologii leśnych gatunków roślin i zwierząt związanych z martwym drewnem. Mobilność zakupionych gier nie tylko wzbogaca ekspozycję wewnętrzną ośrodka, ale pozwala również na wykorzystywanie ich podczas zajęć terenowych odbywających się przy ośrodku.

Zakup pomocy dydaktycznych do Ośrodka Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” oraz konserwacja istniejącej ekspozycji dotyczącej roli martwego drewna w lesie pozwoliły na zwiększenie świadomości ekologicznej i poszerzanie wiedzy z zakresu edukacji przyrodniczo-leśnej oraz na zwiększenie ilości osób korzystających z zajęć edukacyjnych. Rocznie z zajęć edukacyjnych OEL „Łysy Młyn” korzysta ponad 5000 osób. Od 2011 roku ponad 65 000 osób zwiedziło ośrodek. Zrealizowane przez nas przedsięwzięcie, przy wsparciu finansowym WFOŚiGW w Poznaniu jest kolejnym krokiem w dziedzinie edukacji przyrodniczo-leśnej, które w pełni służy rozwojowi wiedzy i kształtowaniu postaw społeczeństwa wobec środowiska.

„Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczanie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów"

W ostatnich latach Polska plasuje się w czołówce pod względem liczby pożarów – zaraz za Portugalią i Hiszpanią, natomiast pod względem powierzchni nimi objętej – znajdujemy się w pierwszej dziesiątce. Częstotliwość pożarów jest m.in. konsekwencją zmian klimatycznych (długotrwałe susze, mała liczba opadów) czy składu gatunkowego naszych drzewostanów – w polskich lasach przeważają gatunki iglaste, ze znacznym udziałem sosny (łatwopalne olejki eteryczne). Niestety większość pożarów nadal wybucha z winy ludzi, spowodowana umyślnymi podpaleniami, wypalaniem traw czy nieostrożnym obchodzeniem się z ogniem.

Zagrożenie pożarami lasów w Polsce jest jednym z najwyższych w Europie. Tylko w 2015 roku na terenach zarządzanych przez LP wybuchło 3732 pożarów, które objęły powierzchnię blisko 880 ha. Ponieważ zapobieganie im wymaga bardzo wysokich nakładów – Lasy Państwowe w walce z tym niebezpiecznym żywiołem sięgają również po fundusze unijne.

Koordynowanie przedsięwzięcia pod nazwą "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczanie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów" PGL LP powierzyło CKPŚ. Projekt ten był realizowany w ramach II osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska (działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska).

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Cel projektu: zmniejszenie negatywnych skutków wywoływanych przez pożary w lasach oraz sprawne lokalizowanie źródła zagrożenia i minimalizowanie strat, a w dalszej perspektywie – zmniejszenie średniej powierzchni pożarów i rozszerzenie obserwacji obszarów leśnych, szczególnie w nadleśnictwach zakwalifikowanych do I kategorii zagrożenia pożarowego.

Cele uzupełniające:
•    rozszerzenie obserwacji obszarów leśnych,
•    szybsze i bardziej precyzyjne określenie miejsca powstania pożaru,
•    dokładniejsze prognozowanie zagrożenia pożarowego na podstawie danych meteorologicznych,
•    skrócenie czasu dotarcia jednostek LP na miejsce pożaru.

Dofinansowanie zostało przeznaczone na:

• rozwój i modernizację systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń, w tym:
  • budowę i modernizację dostrzegalni pożarowych (138 szt.)
  • zakup nowoczesnego sprzętu umożliwiającego lokalizację i wykrywanie pożarów (183 szt.)
  • doposażenie punktów alarmowo-dyspozycyjnych (PAD) (42 szt.)
  • budowę stacji meteorologicznych (12 szt.)
• wsparcie techniczne systemu ratowniczo-gaśniczego na wypadek wystąpienia pożarów lasów, w tym:
• zakup samochodów patrolowo-gaśniczych (67 szt.)

Zasięg realizacji projektu pn. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczanie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów"

Mapa 1. Nadleśnictwa realizujące projekt na stronie https://www.ckps.lasy.gov.pl/ochrona-przeciwpozarowa

Realizacja projektu przyczyniła się między innymi do:

• zwiększenia odporności lasów na klęski żywiołowe takie jak pożary, którymi zagrożenie wzrasta wraz z ocieplaniem się klimatu,
• podniesienia efektywności systemu wczesnego ostrzegania o pożarach w Lasach Państwowych,
• zwiększenia powierzchni leśnych objętych monitoringiem oraz skrócenia czasu wykrycia zagrożenia i reagowania
• ograniczenia zasięgu pożarów i negatywnych skutków z nimi związanych (np. zubożenie gleby, zniszczenie ekosystemu i zamieszkujących go organizmów, straty materialne),
• poprawy ochrony przeciwpożarowej na obszarach sąsiadujących z terenami administrowanymi przez LP, np. parków narodowych czy terenach zamieszkanych (wpływ na bezpieczeństwo mieszkańców i turystów),
• ograniczenia emisji CO₂ w wyniku zmniejszenia liczby oraz zasięgu pożarów.

Wartość projektu

Całkowity koszt realizacji projektu: 88 029 674,40 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 59 472 181,08 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 50 551 353,92 zł

W ramach ww. projektu na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko w 2022 r. przy samej siedzibie Nadleśnictwa zrealizowano zadanie pn. „Budowa wieży strunobetonowej wraz z rozbiórką masztu antenowego przy siedzibie Nadleśnictwa Łopuchówko”. Kwota wydatków kwalifikowanych wynosi: 317 732,75 zł.

W roku 2021 Nadleśnictwo Łopuchówko otrzymało dofinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu w ramach umowy dotacji.  

„Rozwój terenowej infrastruktury edukacyjno – przyrodniczej Nadleśnictwa Łopuchówko, jako zwiększenie potencjału dydaktycznego Ośrodka Edukacji Leśnej w Łysym Młynie” to projekt edukacji przyrodniczo-leśnej realizowany w okresie od dnia 13.08.2021 r. do dnia 30.11.2021 r. w Nadleśnictwie Łopuchówko.

Przedsięwzięcie to dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, w ramach dotacji na wsparcie realizacji przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej w 2021 r. – zgodnie z Listą przedsięwzięć priorytetowych. Całkowita wartość projektu wyniosła 63 435,74 zł (z czego środki WFOŚiGW 50 748,59 zł).

W ramach projektu zakupiono:

• Nasiona rodzimych roślin miododajnych wieloletnich – 20 kg,
• Rodzime drzewa i krzewy roślin miododajnych – 10 szt.
• Rodzime byliny wieloletnie miododajne – 400 szt.
• Stojące hotele dla owadów błonkoskrzydłych – 3 szt.
• Przenośne hotele dla różnych grup owadów – 40 szt.
• Rzeźbioną w drewnie pszczołę – 1 szt.
• Drewniane ławostoły edukacyjne z dwoma parasolami ochronnymi – 4 kpl.
• Mobilne gry edukacyjne – „Owady pożyteczne” (1 szt.), „Edukacyjna Gra o miodek” (1 szt.), „Rośliny pyłkodajne i nektarodajne – Labirynt wiedzy” (1 szt.), „Rozkład odpadów w czasie” (1 szt.), ”Koło wiedzy – Odnawialne źródła energii” (1 szt.), „Skutki zanieczyszczeń powietrza dla środowiska – labirynt wiedzy” (1 szt.).
• Przenośny ul do prowadzenia zajęć w terenie – 1 szt.
• Przenośne edukacyjne tablice magnetyczne o tematyce – „rośliny miododajne”, „owady”, „rodzina pszczela”, „produkty pszczele” - 4 szt.
• Edukacyjny zestaw do badania wody – 1 szt.
• Drewniane materiały do wykonania gry sensorycznej „plaster miodu” – 1 kpl.

Poletka kwiatowe zlokalizowane na ścieżce dla zapylaczy na Łysym Młynie to nie tylko pięknie pachnące, kolorowe kwiaty, które przyciągają uwagę turystów. To przede wszystkim przedsięwzięcie bardzo cenne dla środowiska. To doskonałe miejsce na gromadzenie nektarodajnych roślin dla pszczół i innych owadów błonkoskrzydłych. Warto pamiętać, że to pszczoły zapylają ponad 90 % roślin zapylanych przez owady. Takie poletko kwiatowe stanowi schronienie nie tylko dla owadów, ale też dla płazów, ptaków, a także małych ssaków. I co najważniejsze - rośnie tam bardzo dużo gatunków roślin, co pozytywnie wpływa na bioróżnorodność.

Głównym celem zrealizowanego przez Nadleśnictwo Łopuchówko w 2021 r. projektu jest poprawienie warunków bytowych dzikich zapylaczy poprzez wysiew nasion i sadzenie roślin miododajnych, a także zwrócenie szczególnej uwagi uczestników zajęć i akcji edukacyjnych na rolę pszczół i dzikich zapylaczy w przyrodzie. Montaż stojących hoteli dla owadów błonkoskrzydłych pozwolił na powiększenie ilości potencjalnych miejsc gniazdowania dzikich zapylaczy. Zakupione przez nas przenośne hotele dla różnych grup owadów uatrakcyjniają kluczowe ze względu na charakter Ośrodka Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” konspekty zajęć: pt. „Pszczoły i Las”, „Znaczenie lasu dla człowieka i jego środowiska”, czy „Praca leśnika". Elementy te przyczyniają się także do zwiększenia świadomości ekologicznej w ramach czynnej ochrony zapylaczy. Rzeźbiona w drewnie pszczoła, gra sensoryczna „plaster miodu” oraz przenośny ul pozwalają na dokładne zapoznanie się z biologią i ekologią pszczoły miodnej oraz pracą pszczelarza. Wzbogacają one zajęcia edukacyjne wraz z zestawem mobilnych gier edukacyjnych i zestawem edukacyjnych tablic magnetycznych, podkreślają rolę i znaczenie owadów błonkoskrzydłych w przyrodzie, uatrakcyjniają ekspozycję zewnętrzną ośrodka Łysy Młyn, dzięki czemu w okresie pandemii oraz po jej ustąpieniu będą wykorzystywane do samodzielnej edukacji i pomogą zachować reżim sanitarny, gdy zajdzie taka potrzeba. W doposażeniu znalazł się również zestaw do badania wody, sprawdza się podczas zajęć edukacyjnych podczas, których badany jest poziom fosforanów, azotanów w wodzie oraz jej pH.  Pozwala to uczestnikom zajęć na ocenę stopnia czystości wód na przestrzeni roku i badanie wpływu tych substancji na obecność i funkcjonowanie zapylaczy w środowisku.

Zarówno uczestnicy zajęć edukacyjnych, jak i indywidualni turyści mogą skorzystać z zakupionych przez nas drewnianych ławostołów z parasolami ochronnymi, chwilę odpocząć po przejściu ścieżki dla zapylaczy. Przy okazji mogą poszerzyć swoją wiedzę na temat pszczoły miodnej i dzikich zapylaczy dzięki infografikom przygotowanym przez Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, które zamieszczono na dwóch ławostołach.

Infrastruktura terenowa Ośrodka Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” wykorzystywana jest przez odwiedzających z wszystkich grup wiekowych - indywidualni turyści, rodziny z dziećmi, grupy szkolne na różnym poziomie kształcenia, osoby dorosłe, seniorzy, osoby niepełnosprawne. Każdy może skorzystaćz bezpłatnych zajęć terenowych z zakresu edukacji przyrodniczo-leśnej.

Realizowane zajęcia terenowe poruszają różne tematy środowiskowe, propagując jednocześnie zasady zrównoważonego rozwoju. Znaczna część realizowanych w Ośrodku Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” tematów jest zgodna z programem nauczania w szkołach.

Rozwój terenowej infrastruktury edukacyjno – przyrodniczej pozwolił na zwiększenie ilości osób korzystających z zajęć edukacyjnych oraz wzrost liczby turystów korzystających indywidulanie ze ścieżek przyrodniczych w okolicy „Łysego Młyna”. Zrealizowane przez nas przedsięwzięcie, przy wsparciu finansowym WFOŚiGW w Poznaniu jest kolejnym krokiem w dziedzinie edukacji przyrodniczo-leśnej, które w pełni służy rozwojowi wiedzy i kształtowaniu postaw społeczeństwa wobec środowiska.

Zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej WFOŚiGW w Poznaniu:
https://www.wfosgw.poznan.pl

„Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"

Nazwa projektu: „Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"
Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Okres realizacji: 2017-2023

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, występujących na obszarach Natura 2000, leżących na gruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe.

Cele szczegółowe: polepszenie lub przywrócenie właściwych warunków siedliskowych, zabezpieczenie ostoi występowania i miejsc rozrodu populacji zagrożonych gatunków oraz redukcja zagrożeń, ograniczenie rozprzestrzeniania się obcych gatunków inwazyjnych.

Zakres projektu obejmował wykonywanie działań – najlepszych praktyk w ochronie gatunków i siedlisk, zgodnie z zapisami planów zadań ochronnych, planów ochrony oraz planów urządzenia lasu sporządzonych dla obszarów Natura 2000.

Katalog wykonanych prac:

• dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub siedliska,
• zabiegi czynnej ochrony siedlisk (w tym np. ekstensywne użytkowanie kośne lub kośno-pastwiskowe łąk, budowa zastawek, przegród, blokowanie rowów melioracyjnych w celu utrzymania określonego uwilgotnienia),
• zabiegi czynnej ochrony gatunków (w tym: wieszanie budek lęgowych, budowa platform lęgowych, zabezpieczanie miejsc rozrodu, lęgowisk, zimowisk, sadzenie roślin żywicielskich dla motyli i in.),
• zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych (np. czeremchy amerykańskiej, rdestowców),
• monitorowanie występowania gatunków chronionych,
• kanalizacja ruchu turystycznego (np. tworzenie i wyposażenie ścieżek edukacyjnych, tras nordic walking),
• ograniczenie drapieżnictwa (duże zagrożenie dla chronionych gatunków ptaków stanowią drapieżniki, których presję ograniczano w różny sposób, np. przez odstrzał, odłów i wywiezienie w dalsze rejony, zastosowanie odstraszających preparatów).

Zasięg realizacji projektu pn. "Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"

Mapa 1. Nadleśnictwa biorące udział w projekcie oraz obszary Natura 2000, na których był on realizowany dostępna na stronie https://www.ckps.lasy.gov.pl/ochrona-gatunkow-i-siedlisk

Liczba obszarów Natura 2000, na których były prowadzone działania: 117

Liczba RDLP realizujących projekt: 16

Liczba nadleśnictw realizujących projekt: 114

Efekty projektu

Najistotniejszym rezultatem projektu była powierzchnia siedlisk, których stan ochrony został poprawiony bądź wzmocniony poprzez przeprowadzone działania ochrony czynnej.

• powierzchnia siedlisk wspieranych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony (CI): 14 893 ha
• liczba typów siedlisk objętych działaniami ochronnymi: 30 szt.
• liczba gatunków objętych działaniami ochronnymi: 32 szt.

Wartość projektu:

Całkowity koszt realizacji projektu: 30 305 005,14 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 23 379 179,85 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 19 872 302,87 zł

W ramach ww. projektu na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko zrealizowano:

• w 2018 r. zadanie związane z przerzedzeniem podszytu do uzyskania docelowego maksymalnego zwarcia 20% na siedlisku 91I0 - Ciepłolubne dąbrowy na obszarze Natura 2000 PLH300001 - Biedrusko. Kwota wydatków kwalifikowanych wyniosła 2500,00 zł;

• w 2021 r. zadanie pn. „Ograniczenie występowania Czeremchy amerykańskiej w Nadleśnictwie Łopuchówko w roku 2021”. Zadanie obejmowało wykonanie zabiegów ochrony czynnej polegającej na usuwaniu Czeremchy amerykańskiej (Padus serotina) na dwóch siedliskach: 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) oraz 9190 Kwaśne dąbrowy (Quercion robori-petraeae). Zakres rzeczowy przedmiotu zamówienia obejmował: wycinanie oraz wyrywanie Czeremchy amerykańskiej z warstwy podszytów na powierzchni 50,00 ha, a następnie oprysk herbicydem pędów czeremchy odrastających z pniaków i karp wyciętych we wcześniejszym etapie prac. Kwota wydatków kwalifikowanych wyniosła 42 112,89 zł.

Nazwa Przedsięwzięcia: „Rozwój Ośrodka Edukacji Leśnej „Łysy Młyn" i działalności edukacyjnej Nadleśnictwa Łopuchówko służący poszerzaniu wiedzy z zakresu edukacji przyrodniczo-leśnej
na obszarze Wielkopolski"

W naukach przyrodniczych oraz edukacji ekologicznej bezpośrednie obserwacje i działania są najważniejszymi metodami poznawczymi. Wymagają pomysłowości, samodzielności
i przedsiębiorczości, czyli aktywizacji uczącego się. Wymagają wysiłku, ale to się opłaca!  Podczas realizacji zajęć w Ośrodku Edukacji Leśnej „Łysy Młyn" uczniowie uczą się:

- komunikacji, współpracy w grupach i zdrowej rywalizacji,

- prowadzenia obserwacji mikroskopowych i makroskopowych,

- wykonywania preparatów mikroskopowych i celowych obserwacji,

- wykrywania substancji pokarmowych, badania odczynu pH oraz badania jakości wody przy pomocy zestawu Aquanal,

- rozpoznawania drzew i krzewów oraz zwierząt chronionych związanych ze środowiskiem lądowym i wodnym,

- wskazywania związków budowy i przystosowań ptaków od lotu,

- oceny ilości zasobów wodnych, ich roli i zasad ochrony.

Prowadzenie tak profesjonalnych zajęć i rozwój Ośrodka (zwanego dalej OEL „Łysy Młyn") umożliwiają liczne nowoczesne pomoce dydaktyczne zakupione ze środków WFOŚIGW w Poznaniu, takie jak:

-preparaty owadzie i roślinne – 10 kpl.,

- zestawy doświadczalne - 20 kpl.,

- modele owadów przedstawiających cykle życiowe - 5 kpl.,

 -podręczne zestawy do analizy wody – 2 szt.

Zakupione w ramach infrastruktury szkoleniowo-warsztatowej owady zatopione w tworzywie - 9 szt. (rozwój  pszczoły) wzbogaciły „leśne laboratorium" OEL „Łysy Młyn" w pomoc dydaktyczną umożliwiającą uczestnikom zajęć zapoznanie się z budową, biologią i ekologią tych organizmów.
Zakupione karty informacyjne z cyklem życia drewna – (1 kpl.), edukacyjne plansze ścienne (2szt.), książki o tematyce przyrodniczo-leśnej –(2 szt.) oraz wydrukowane zdjęcia przyrodnicze
z opisem owadów saproksylicznych, pełniące funkcję puzzli – (20 kpl.) uatrakcyjniają kluczowe
ze względu na charakter OEL „Łysy Młyn" konspekty zajęć: pt. „Drewno jest wspaniałe", „Znaczenie lasu dla człowieka i jego środowiska", „Praca leśnika", „Martwe drewno jako środowisko życia owadów", „Jakie owady spotykamy na drzewie".   

Pomoc człowieka nieodzowna jest również podczas srogiej zimy. Chcąc starannie realizować konspekt zajęć „Dokarmiaj mądrze zimą" zakupiono 85 szt. karmników do samodzielnego ich montażu. W ramach otrzymanych środków zakupiono również 120 szt. budek lęgowych do samodzielnego montażu, w celu realizacji konspektu zajęć „Robimy budki lęgowe", związanego z lęgami ptaków. Uczestnicy zajęć wykonując swoją pierwszą budkę lęgową z drewna, dowiadują się  jak  jest ona skonstruowana , gdzie należy ją wieszać i jak o nią dbać . Po zajęciach gotową budkę lęgową zabierają do szkoły i wieszają w pobliskiej okolicy. Warsztatową część zajęć wzbogaca zakupiony sprzęt audio-video. Na elektrycznym ekranie projekcyjnym (1 szt.) odtwarzane są prezentacje multimedialne dotyczące prezentowanego w danym okresie konspektu zajęć oraz filmy o charakterze przyrodniczo-leśnym.

Wystawa - Projekt przyrodniczy „Pod lupą Gimnazjalisty – fenologia w Łysym Młynie"-
to wystawa o charakterze wędrującym, która obecnie znajduje się w OEL „Łysy Młyn". Do końca listopada 2016 r. stanowiła będzie inspirację dla uczniów i nauczycieli biorących udział w zajęciach
w OEL „Łysy Młyn", następnie  znajdzie się w okolicznych szkołach podstawowych i gimnazjach. Stanowią ją wydrukowane i znajdujące się w antyramach zdjęcia fenologicznych pór roku będące podsumowaniem pracy Gimnazjalistów w roku 2015, które mają za zadanie upowszechnianie wiedzy na temat lokalnych gatunków flory.

Zakupione materiały promocyjne tj. torby promocyjne z nadrukiem w ilości 500 szt. zawierające informacje dotyczące OEL „Łysy Młyn" tj. (www.lopuchowko.lasy.gov.pl, www.pachnica.pl, www.wlin.pl ) stanowią formę promocji nadleśnictwa i prowadzonej działalności edukacyjnej. Torby stanowią również materiał promocyjny przy okazji festynów, spotkań w szkołach, i pozostałych wydarzeń edukacyjnych odbywających się na terenie nadleśnictwa.

Link do strony Funduszu www.wfosgw.poznan.pl

„Edukacja leśna na rzecz zrównoważonego rozwoju na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu".

Beneficjenci: Nadleśnictwa Łopuchówko, Konstantynowo, Konin, Pniewy, Oborniki, Kościan, Kalisz, Jarocin, Gniezno.

Całkowita wartość projektu: 180,00 tys. zł.

Poziom dofinansowania 100%.

Cele: Cel ogólny (wszystkie grupy wiekowe): uświadamianie, informowanie, kształtowanie postaw, rozwijanie kompetencji i bezpośrednie uczestnictwo w rozwiązywaniu problemów związanych z ochroną przyrody, środowiska i ekologią. Cele szczegółowe: nauczanie podstaw ekologicznie zrównoważonego użytkowania środowiska i sposobów jego ochrony, pobudzanie do twórczego, innowacyjnego działania zmierzającego do oszczędnego korzystania z zasobów przyrody i maksymalnej ich ochrony, zaszczepienie potrzeby postrzegania norm i zakazów ekologicznych, kształtowanie nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia moralnej i obywatelskiej odpowiedzialności za ochronę dóbr przyrody, wdrożenie umiejętności interdyscyplinarnego myślenia i rozumowania, nauczanie postrzegania zależności między stanem środowiska a jakością życia każdej jednostki ludzkiej i całych społeczeństw, kształtowanie nawyków międzynarodowej solidarności w ochronie środowiska.

Główne działania realizowane w ramach projektu:

1. Rozwój ścieżek dydaktycznych, edukacyjnych i przyrodniczych;
2. Rozwój ośrodków edukacji ekologicznej;
3. Realizacja filmów edukacyjnych, publikacji, wydawnictw, spotów, audycji radiowych
   i telewizyjnych;
4. Realizacja szkoleń, warsztatów, seminariów, konferencji lub innych form przekazu wiedzy ekologicznej;
5. Organizacja konkursów, olimpiad, festynów i innych form wydarzeń upowszechniających wiedzę ekologiczną;
6. Działania polegające na upowszechnianiu zachowań mieszkańców służących propagowaniu i realizacji zasad i reguł zrównoważonego rozwoju o zasięgu wojewódzkim. 

Link do strony Funduszu www.wfosgw.poznan.pl

Wspieranie różnorodności zagrożonej i zanikającej entomofauny powiązanej z naturalnymi materiałami i formami budownictwa na obszarze Natura 2000 Biedrusko

Obserwowany w ostatnich dziesięcioleciach wzrost zainteresowania działaniami prośrodowiskowymi przyczynił się do poszukiwania rozwiązań mających na celu zwiększenie różnorodności biologicznej środowisk przekształconych na skutek działalności człowieka.

Postęp cywilizacyjny i zastępowanie naturalnych materiałów stosowanych w budownictwie prefabrykatami spowodował ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie miejsc występowania dla niektórych grup zwierząt, w szczególności owadów zamieszkujących gliniane czy drewniane budowle. Dlatego też, w okolicy stawu Łysy Młyn, w ramach przedsięwzięcia pn. „Wspieranie różnorodności zagrożonej i zanikającej entomofauny powiązanej z naturalnymi materiałami i formami budownictwa na obszarze Natura 2000 Biedrusko" współfinansowanego ze środków WFOŚiGW w Poznaniu podjęto w tym miejscu próbę odtworzenia kilku form dawnego budownictwa przy wykorzystaniu struktur opartych wyłącznie na bazie surowców naturalnych, takich jak: glina, drewno, kamień, słoma trzcina, gałęzie. Konstrukcje te tworzą potencjalne warunki dla rozwoju i schronienia ginących gatunków pożytecznych owadów.

Fot. Andrzej Kukawka

Dla ochrony i zapewnienia większej różnorodności biologicznej w ramach przedsięwzięcia wykonano również poletka roślin kwiatowych dla namnażania gatunków roślin zielnych dobranych zgodnie z lokalnym składem florystycznym. Poletka służyć będą w głównej mierze zabezpieczeniu bazy pokarmowej owadom nakwiatowym, a także jako schronienie dla pozostałych gatunków mniejszych zwierząt.

Wykorzystane w projekcie dwa elementy – konstrukcje naturalne oraz poletka kwitnących roślin zielnych szczególnie wpłyną na wzbogacenie występowania różnych grup bezkręgowców. Ma to znaczenie zwłaszcza wtedy, gdy wiele spośród gatunków owadów w pierwszych fazach swojego życia związanych jest z martwym, butwiejącym drewnem, a ich formy dorosłe uczestniczą w zapylaniu roślin odżywiając się ich pyłkiem lub nektarem.

  Fot. Andrzej Kukawka

Koszt netto przedsięwzięcia wyniósł 82 260,65 zł netto, z czego 70 000,00 zł netto zostało dofinansowane ze środków WFOŚiGW w Poznaniu.

Linka do strony Funduszu www.wfosgw.poznan.pl

Mała retencja na terenach nizinnych

Projekt współfinansowany ze przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Celem projektu „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych" jest retencja wód powierzchniowo-gruntowych na obszarach administrowanych przez Lasy Państwowe, w obrębie zlewni cieków, przy jednoczesnym zachowaniu i wspieraniu rozwoju krajobrazu naturalnego. W projekcie przyjęto, że duże możliwości retencjonowania wód stwarza szczególnie przebudowa istniejących systemów melioracyjnych w kierunku hamowania odpływu wody – naprawa dawnych błędów, polegających na nadmiernym odwadnianiu. Działania powodujące opóźnianie i ograniczenie odpływu, np. poprzez spiętrzenie wody w rowach, podpiętrzanie jej w jeziorkach, oczkach wodnych i podobnych obniżeniach terenu, z których woda jest odprowadzana rowami, przynoszą poprawę struktury bilansu wodnego i zwiększenie różnorodności biologicznej. Wśród licznych funkcji, jakie mogą pełnić małe zbiorniki wodne oraz piętrzenia na ciekach można wymienić:

− zapobieganie suszy,

− funkcje przeciwpowodziowe,

− odtworzenie naturalnych warunków wodnych torfowisk i innych mokradeł,

− podtrzymywanie poziomu wód gruntowych,

− podtrzymywanie podziemnego zasilania źródlisk,

− utrzymanie i powstawanie ostoi flory i fauny wodnej, wodno-błotnej lub okresowo związanej z wodą,

− oczyszczanie wody,

− ograniczenie erozji,

− wodopoje dla dzikich zwierząt.

Każda z tych funkcji może być przydatna w określonych przypadkach do realizowania celów ochrony przyrody. Obserwuje sie również liczne przykłady pozytywnych działań budowy i odbudowy retencji w lasach, służących jednocześnie ochronie siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 (np. przywracanie naturalnych warunków wodnych torfowisk przez blokowanie lub likwidacje rowów je odwadniających).

Projekt na obecnym etapie jest realizowany na terenie 177 nadleśnictw z terenu 17 Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych.

Na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko w ramach projektu Małej Retencji Nizinnej zrealizowano między innymi odbudowę czaszy jeziora Czaica Duża, regulację stosunków wodnych Mokradła Glinno oraz oczyszczenie rowów wraz z budową przepustów i zastawek na terenie leśnictw: Buczyna, Łopuchowo i Starczanowo. Wybudowanych zostało 14 urządzeń wodno-melioracyjnych i zretencjonowano 192,7 tys. m³ wody.

Zapobieganie skutkom klęsk żywiołowych poprzez budowę nowoczesnego systemu obserwacji i łączności przeciwpożarowej w Nadleśnictwie Łopuchówko z wykorzystaniem 4 kamer wyposażonych w detektory dymu

W ramach przedsięwzięcia współfinansowanego ze środków WFOŚiGW w Poznaniu zainstalowano zaawansowany technologicznie system telewizyjny dla celów wczesnego wykrywania zagrożenia pożarowego terenów leśnych Nadleśnictwa Łopuchówko z przesyłem obrazów z trzech punktów obserwacyjnych (maszt przy siedzibie Nadleśnictwa oraz dwie dostrzegalnie przeciwpożarowe: jedna zlokalizowana w miejscowości Dziewicza Góra, druga w miejscowości Biedrusko) z bezprzewodową radiową transmisją danych do Punktu Alarmowo Dyspozycyjnego (w skrócie PAD) zlokalizowanego w siedzibie Nadleśnictwa.

W celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania całego systemu obserwacji i łączności ochrony przeciwpożarowej wybudowano nową dostrzegalnię przeciwpożarową w miejscowości Biedrusko na terenie czynnego poligonu wojskowego.

System wczesnego wykrywania zagrożenia pożarowego zaopatrzony został w oprogramowanie detekcji dymu, które pracuje w tle działających kamer obserwacyjnych. System ten wspomaga pracowników obsługujących PAD w obserwację obrazu z kamer, dzięki czemu w sposób zdecydowany zwiększona została skuteczność systemu monitoringu pożarowego. Człowiek zwykle jest najsłabszym ogniwem każdego systemu bezpieczeństwa, stąd należy dążyć do wyposażenia go w najnowocześniejsze dostępne narzędzia zwiększające skuteczność jego działań.  Zarzewie ognia wykrywane jest w możliwie najkrótszym czasie, co pozwala istotnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia klęski żywiołowej. Zmniejszona została ilość alarmów fałszywych oraz zwiększona została wykrywalność pożarów w miejscach niedostępnych, trudno dostrzegalnych, położonych z dala od obszarów zamieszkanych przez ludność.

W ramach przedsięwzięcia zrealizowano dostawę z montażem serwera telekomunikacyjnego o funkcjonalności centrali telefonicznej dla biura Nadleśnictwa, jako podstawowej jednostki sprawującej nadzór nad zabezpieczeniem przeciwpożarowym terenów leśnych, z podłączeniem serwera do Punktu Alarmowo Dyspozycyjnego Nadleśnictwa. Doposażenie w nowy serwer telekomunikacyjny zapewniło sprawną łączność pomiędzy PAD a biurem Nadleśnictwa, umożliwiło przyjmowanie przez pracowników PAD zgłoszeń o istniejącym w terenie zagrożeniu pożarowym, zapewniło szybkie i sprawne komunikowanie się z jednostkami straży pożarnej i leśniczymi, którzy do czasu przyjazdu samochodów pożarniczych pełnią funkcję koordynatorów akcji ratowniczych.

Realizacja całego przedsięwzięcia zapewnia spełnienie wymagań stawianych systemom i sieciom monitoringu pożarowego w oparciu o najnowocześniejsze dostępne technologie. Zmniejszeniu uległo potencjalne zagrożenie terenów leśnych Nadleśnictwa Łopuchówko zakwalifikowanych do I kategorii zagrożenia pożarowego oraz, ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze, w ponad 80 % objętych różnymi formami ochrony (w tym największe: obszar Natura 2000 Biedrusko oraz Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka). Zwiększone zostało również bezpieczeństwo osób aktywnie wypoczywających na świeżym powietrzu, dotyczy to zwłaszcza tych kompleksów leśnych zlokalizowanych w pobliżu dużej aglomeracji miejskiej (miasto Poznań).

Całkowity koszt netto przedsięwzięcia wyniósł 406 064,24 zł, w tym koszty kwalifikowane w kwocie 406 064,24 zł, z czego WFOŚiGW w Poznaniu udzielił Nadleśnictwu Łopuchówko dotacji do kwoty ogółem 406 000,00 zł, co stanowi 99,99% kwoty całkowitych kosztów kwalifikowanych Przedsięwzięcia.

Link do strony Funduszu www.wfosgw.poznan.pl

Rekultywacja terenów powojskowych

Projekt współfinansowany ze przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Projekt „Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, popoligonowych i powojskowych zarządzanych przez PGL LP" ma na celu przywrócenie powojskowym terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i użytkowych.    

Cel ten zrealizowany został poprzez przeprowadzenie kompleksowych działań rekultywacyjnych zmierzających do zniwelowania skutków negatywnych oddziaływań na biotyczne i abiotyczne komponenty środowiska oraz usunięcia elementów niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi.

Na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko w ramach projektu zrealizowano rozpoznanie
i oczyszczenie saperskie terenów leśnych na powierzchni 101,98 ha położonych przy miejscowości Kicin – Koziegłowy.

Budowa sieci nauczania na rzecz środowiska

Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Supported by a grant from Iceland, Liechtenstein and Norway through the EEA Financial Mechanism

"Budowa sieci nauczania na rzecz środowiska oraz ochrona pachnicy dębowej na obszarze wytypowanym do sieci Natura 2000 PLH300001 Biedrusko"

Niekorzystne zjawiska w środowisku człowieka są między innymi wynikiem braku świadomości ekologicznej. Koniecznym stają się działania związane z ochroną, poprawą i przywróceniem bioróżnorodności ekosystemów prowadzone równolegle z kształtowaniem właściwych postaw społecznych dla zrozumienia działań służących poszanowaniu zasobów naturalnych i ochrony przyrody. W Polsce edukacją ekologiczną zajmują sie organizacje ekologiczne, parki narodowe i krajobrazowe oraz przede wszystkim Lasy Państwowe. W minimalnym zakresie, program edukacji ekologicznej realizowany jest w szkołach, choć jest to obszar o największych potrzebach.

Głównym celem projektu jest: poprawa poziomu edukacji ekologicznej kształtującej właściwe postawy społeczne w odniesieniu do środowiska, powstanie trwałych sieci współpracy i wymiana informacji w zakresie edukacji ekologicznej, zapewnienie ciągłości i istnienia pachnicy dębowej wraz z jej siedliskiem. Na projekt zatytułowany "Budowa sieci nauczania na rzecz środowiska oraz ochrona pachnicy dębowej na obszarze wytypowanym do sieci Natura 2000"składają się następujące przedsięwzięcia:

1. Utworzenie Wirtualnego Laboratorium Interaktywnego Nauczania (WLIN) opartego na monitoringu środowiska. System laboratorium wirtualnego jest platformą wspomagającą przeniesienie informacji o środowisku leśnym i wodnym, zachodzących zjawiskach atmosferycznych i właściwościach fizycznych powietrza. Główną zaletą systemu jest pełna dostępność informacji, przedstawienie ich w sposób atrakcyjny i niekonwencjonalny z możliwością wykorzystania treści w procesie edukacji. Do systemu zostały podłączone urządzenia umożliwiające ciągłą obserwację otoczenia (interaktywne kamery internetowe) oraz pomiar warunków atmosferycznych (stacja meteo). Opracowany został cykl lekcji, które przeprowadzane przy pomocy nauczyciela korzystającego z funkcjonalności proponowanego systemu stanowiłą dodatkowy walor mający na celu wzbudzenie zainteresowania uczniów kwestiami związanymi z ochroną środowiska W ramach zajęć pozalekcyjnych, realizowane są projekty badawczo-edukacyjne poszerzające wiedzę z zakresu nauki o środowisku, wykraczające poza ramowe programy nauczania.
2. Utworzenie Centrum Ochrony pachnicy dębowej w Łysym Młynie. Głównym celem powstania centrum jest podjęcie czynnej ochrony pachnicy dębowej na terenie wytypowanego obszaru Natura 2000 Biedrusko i w całej dolinie Warty oraz wypracowanie zasad postępowania ochronnego przeznaczonych do powszechnego stosowania. Pachnica dębowa z racji swych wymagań ekologicznych jest gatunkiem wskaźnikowym dla ekosystemów leśnych najbardziej zbliżonych do naturalnych, w których występuje martwe drewno w różnych stadiach rozkładu. Jest jednocześnie gatunkiem parasolowym tworząc w środowisku swego występowania warunki rozwoju dla szeregu innych gatunków przede wszystkim owadów i grzybów. Działalność centrum prowadzona jest w dwóch podstawowych płaszczyznach:

• naukowej - skupionej głównie na rozpoznaniu, inwentaryzacji i aktywnej ochronie potencjalnych biotopów występowania pachnicy oraz sztucznej hodowli i introdukcji gatunku,
• edukacyjno-popularyzatorskiej kierowanej do uczniów szkół, turystów indywidualnych oraz leśników, celem upowszechniania zasad gospodarowania służących zachowaniu i tworzeniu ekosystemów leśnych jak najbardziej zbliżonych do naturalnych.

3. Utworzenie ekspozycji poświęconej roli martwego drewna w lesie. Ekspozycja prezentuje złożoność ekosystemów leśnych na przykładzie starych i obumierających drzew oraz pozostającego w lesie martwego drewna. Wiedza z tego zakresu oraz obiegowe opinie świadczą o nieznajomości zjawisk zachodzących w lesie. Istnieje pilna potrzeba zmiany w zakresie panujących przekonań w odniesieniu zarówno do leśników, odpowiedzialnych i prowadzących gospodarkę leśną jak i do szerokich rzesz społeczeństwa.
4. Utworzenie ścieżki edukacyjnej związanej z rolą wody w środowisku. Woda jest podstawowym elementem utrzymania równowagi w środowisku przyrodniczym. Woda to jednocześnie środowisko życia wielu organizmów, które są najdoskonalszymi bioindykatorami jej właściwości fizycznych i chemicznych. Wreszcie woda to źródło najczystszej odnawialnej energii. Te zagadnienia prezentowane są na przystankach, na ponad 1,5 km ścieżce edukacyjnej wyznaczonej wokół stawu młyńskiego. Edukacja prowadzona na ścieżce ma na celu podniesienie świadomości związanej z racjonalnym gospodarowaniem i ochroną wody.

Projekt zrealizowany został na terenach Nadleśnictwa Łopuchówko w partnerstwie z Poznańskim Centrum Superkomputerowo Sieciowym, Instytutem Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli, UG w Suchym Lesie, Polskim Towarzystwem Ochrony Przyrody "Salamandra", Katedrą Entomologii AR w Poznaniu.

Ochrona przyrodniczo cennych okolic Poznania

Projekt współfinansowany ze przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Ochrona przyrodniczo cennych okolic Poznania przez ukierunkowanie i koncentrację ruchu turystycznego

Projekt obejmuje trzy zadania związane z utworzeniem infrastruktury turystycznej służącej ochronie cennych przyrodniczo obszarów wchodzących w skład: obszaru Natura 2000 PLH 300001 Biedrusko, Rezerwatu Przyrody "Meteoryt Morasko", Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka wraz z fragmentem obszaru Natura 2000. Obiekty zlokalizowane są na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko w gminach Czerwonak, Suchy Las oraz na terenie miasta Poznania na obszarach silnie penetrowanych turystycznie. Tereny te są naturalnym zapleczem turystyczno-rekreacyjnym dla mieszkańców aglomeracji poznańskiej oraz prezentują wysokie walory przyrodnicze, które zostały uznane poprzez objęcie ich ochroną w formie obszaru Natura 2000, parku krajobrazowego i rezerwatu. Istnieje więc pilna potrzeba ich zabezpieczenia przed nadmierną i niekontrolowaną presją ludzi poprzez kanalizację ruchu turystycznego wraz z przygotowaniem atrakcyjnej infrastruktury turystyczno-edukacyjnej, działającej jako bufor chroniący pozostałe cenne przyrodniczo obszary przed zadeptaniem. Te trzy obiekty to:

1. Zespół infrastruktury turystyczno-edukacyjnej na Dziewiczej Górze, znajdujący się na obszarze Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka w strefie obszaru Natura 2000.
2. Parking przy Rezerwacie Przyrody "Meteoryt Morasko" chroniącym obszar upadku meteorytu żelaznego oraz fragment grądu z rzadkimi gatunkami roślin.
3. Zespół infrastruktury turystyczno-edukacyjnej Łysy Młyn, znajdujący się na obszarze Natura 2000 Biedrusko.

Efektem zrealizowanego projektu jest zmniejszenie antropopresji i zachowanie specyficznej struktury i funkcji chronionych obszarów, koniecznych dla ich trwania w dłuższej perspektywie czasowej oraz zachowanie właściwego stanu ochrony typowych dla nich gatunków.

Renaturalizacja siedlisk przyrodniczych

Program współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego

Projekt „Renaturalizacja siedlisk przyrodniczych na obszarze habitatowym Natura 2000 Biedrusko" obejmuje renaturalizację (odbudowę) dwudziestu niezwykle cennych przyrodniczo siedlisk leśnych o łącznej powierzchni 48,82 hektarów na terenie potencjalnego obszaru Natura 2000 Biedrusko PLH 300001 (obszar ten w większości położony jest na Obszarze Chronionego Krajobrazu Biedrusko), w leśnictwach: Gołaszyn, Maniewo, Marianowo, Złotkowo i Morasko, w bliskim sąsiedztwie miasta Poznania.

Renaturalizacja siedlisk polegała na doprowadzeniu składu gatunkowego zbiorowisk leśnych do stanu jego zgodności z warunkami siedliskowymi poprzez posadzenie nowego pokolenia lasu – odnowienie o składzie gatunkowym zgodnym z wymaganiami siedliskowymi. Odnowienie poprzedzone zostało przygotowaniem powierzchni do odbudowy – stworzeniem warunków do przekształcenia istniejących zbiorowisk na nowe poprzez wykonanie tzw. melioracji agrotechnicznych na pow. 36,14 ha (polegających na zniszczeniu kożucha kłączy trzcinnika i usunięciu niepożądanych gatunków krzewiastych i drzewiastych oraz ich rozdrobnieniu), oraz przygotowanie gleby na pow. 34,31 ha (wyoranie bruzd pługiem leśnym lub naoranie wywyższeń pługiem talerzowym). Powodzenie realizacji projektu zapewniło zastosowanie naturalnych rozwiązań chroniących przed zwierzyną – wykonanie grodzeń na pow. 48,82 ha.

Powierzchnie objęte projektem miały postać niekompletnych, z punktu widzenia Dyrektywy Siedliskowej, siedlisk przyrodniczych, gdyż nie porastały je typowe zbiorowiska roślinne. Występująca na nich roślinność uniemożliwiała wykształcenie się drzewostanów o charakterystycznym dla tych siedlisk składzie gatunkowym (dąb, buk, wiąz, jawor, lipa, modrzew, klon, sosna, olsza, brzoza, czereśnia ptasia) oraz wykształcenie się typowej roślinności runa (np. jaskier różnolistny, gwiazdnica wielkokwiatowa, zawilec gajowy, kokoryczka wielokwiatowa, kuklik pospolity, niecierpek pospolity, czosnaczek pospolity). Niewłaściwa pokrywa roślinna mogła przyczynić się do stopniowej utraty walorów przyrodniczych wspomnianych powierzchni.

Przedmiotem projektu było przywrócenie, możliwie bliskiego naturalnemu, charakteru cennym siedliskom przyrodniczym (łęg dębowo-wiązowo-jesionowy, grąd środkowoeuropejski) pozbawionym typowych dla nich gatunków drzewiastych na potencjalnym obszarze Natura 2000 PLH 300001 Biedrusko poprzez odbudowę właściwych dla nich drzewostanów. W wyniku projektu osiągnięty został efekt rzeczowy w postaci odbudowania 20 powierzchni – taka ilość uzyska skład gatunkowy możliwie zbliżony do naturalnego. Efekt realizacji projektu ma dodatkowo szczególne znaczenie z racji usytuowania odbudowywanych zbiorowisk leśnych. Sąsiedztwo miasta Poznania oraz liczne kontakty i ścisła współpraca z placówkami edukacyjnymi pozwalają na szeroką edukację i promocję idei renaturalizacji siedlisk.

Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych

Program współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

Planowanym celem operacji było wprowadzanie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym w wyniku wzmocnienia systemu ochrony przeciwpożarowej lasów poprzez przebudowę dojazdów pożarowych na obszarach o zwiększonym ryzyku wystąpienia zagrożeń pożarowych.

Przedmiotem planowanej operacji była przebudowa dwóch dróg leśnych w leśnictwach Annowo i Gołaszyn o łącznej długości 4,96 km. Droga w leśnictwie Annowo stanowi dojazd pożarowy do kompleksów leśnych Parku Krajobrazowego „Puszcza Zielonka", znajdujących się w bliskim sąsiedztwie aglomeracji poznańskiej. Obszar ten poddany jest silnej antropopresji związanej z ruchem turystycznym, co znacząco zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się bodźców mogących wzniecić pożar. Droga w leśnictwie Gołaszyn stanowi dojazd pożarowy do drzewostanów znajdujących się na terenie czynnego poligonu wojskowego, zagrożonych zapaleniami i pożarami związanymi z jego użytkowaniem. Teren ten objęty jest ochroną w formie obszaru Natura 2000 Biedrusko ze względu na niezwykle cenne siedliska przyrodnicze. Na wspomnianej drodze wykonano również remont mostu drewnianego, którego zły stan techniczny utrudniał przejazd pojazdów gaśniczych.

Będąca przedmiotem operacji przebudowa dróg była niezbędnym elementem zapewnienia kompleksowości działań zapobiegawczych występowania katastrof naturalnych. Ochrona przeciwpożarowa na terenach leśnych to działania zmierzające przede wszystkim do zapobiegania powstawaniu pożarów tj. ich szybką lokalizację i gaszenie w zarodku. Jednym z kluczowych elementów tych działań jest czas dotarcia jednostek gaśniczych do terenów zagrożonych, bezpośrednio związany ze stanem technicznym dróg dojazdowych.

W 2018 r. Nadleśnictwo Łopuchówko przy udziale dotacji pochodzącej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu zrealizowało projekt pn. „Rozwój ścieżek edukacyjnych na terenie nadleśnictw: Przedborów, Krotoszyn, Kalisz, Grodzisk oraz Łopuchówko w Nadleśnictwie Łopuchówko”.

Kwota dotacji dla Nadleśnictwa Łopuchówko: 16 000,00 zł brutto.

Opis zrealizowanego przedsięwzięcia:

Nadleśnictwo Łopuchówko zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu w ramach ww. przedsięwzięcia zrealizowało:

1. Dostawę tablic edukacyjnych w wersji tradycyjnej (19 sztuk) służących renowacji ścieżki edukacyjnej „Dziewcza Góra”. Treść tablic edukacyjnych obejmuje  m. in. tematykę pomników przyrody, martwego drewna, ochrony, urządzania i hodowli lasu, a także różnorodności świata roślin.

Opis techniczny: tablice o wymiarach 75 x 100 cm wykonane na blasze ocynkowanej; zgodne z wizualizacją Lasów Państwowych: Nadleśnictwo Łopuchówko; z logo WFOŚiGW w Poznaniu i informacją o dofinansowaniu.

2. Dostawę tablicy interaktywnej (1 sztuka). Tablica edukacyjna z serii poznawczej „Gra obracane tabliczki” stanowi element ścieżki edukacyjnej „Dziewcza Góra”. Dotyczy gatunków zwierząt występujących w Puszczy Zielonce.

Opis techniczny: konstrukcja o wymiarach 200 x 140 cm; tablica składa się z 12 obrotowych tabliczek z dwustronnym nadrukiem (na awersie - wizerunki zwierząt, na rewersie - nazwy i informacje o gatunku); zgodne z wizualizacją Lasów Państwowych: Nadleśnictwo Łopuchówko; z logo WFOŚiGW w Poznaniu i informacją o dofinansowaniu.

3. Dostawę ławostołów (2 sztuki) stanowiących element ścieżki edukacyjnej „Dziewcza Góra”. Każdy z nich jest przeznaczony dla min. 6 osób.

Opis techniczny: ławostół składa się z 2 ławek bez oparcia połączonych ze stołem; wymiary: stół 200 x 75 cm; ławki: 200 x 30 cm; ławostoły mocowane na

stałe w gruncie
 

4. Wydruk folderów edukacyjnych:

• ścieżka edukacyjna „Dziewcza Góra” (4000 szt.)

Folder zawiera mapę prezentującą przebieg ścieżki (małą i dużą pętle) pozwalając odwiedzającym na zaplanowanie trasy wycieczki.

• Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” (4000 szt.)

          Folder zawiera informacje o działaniach prowadzonych w Ośrodku, ofercie              

          edukacyjnej, zasadach udostępniania miejsca odwiedzającym, a także dane   

          kontaktowe.

Opis techniczny: foldery wydrukowane na papierze o gramaturze 170 g/m²; z logo Nadleśnictwa; z logo WFOŚiGW w Poznaniu i informacją o dofinansowaniu.

Foldery są udostępniane w Ośrodku Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” i w Ośrodku Edukacji Leśnej „Łysy Młyn”, a także na licznych stoiskach edukacyjnych przygotowywanych przez pracowników Nadleśnictwa Łopuchówko. Foldery umożliwiły promocję Nadleśnictwa i realizowanej w nim oferty edukacyjnej, a także promocję Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” jako miejsca aktywnego wypoczynku.

Odbiorcami przedsięwzięcia są osoby z różnych grup wiekowych – dzieci, młodzież, dorośli, seniorzy, a także całe rodziny. W ramach prowadzonej oferty edukacyjnej Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” odwiedza rocznie ok. 3 tysiące osób. Podczas cyklicznych wydarzeń sportowych np. Grand Prix Dziewiczej Góry w Biegach Górskich Ośrodek gromadzi ok. 400 uczestników.  Ze względu na bliskość Poznania (10 km) lasy wokół Dziewiczej Góry są także miejscem aktywnego wypoczynku dla licznych mieszkańców miasta. Zorganizowane zajęcia przyrodniczo-leśne prowadzone są często na ścieżce edukacyjnej „Dziewcza Góra” w związku z czym odnowienie ścieżki przyczyniło się do podniesienia atrakcyjności zajęć edukacyjnych, a także wpłynęło na wzrost liczby indywidualnych odbiorców ścieżki.

Link do strony Funduszu www.wfosgw.poznan.pl

Przedsięwzięcie pn. „Skoncentrujmy się na przyrodzie – czyli jak dzięki doposażeniu Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” w pomoce dydaktyczne podnoszony będzie poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa”

Termin realizacji: 30.11.2023 r.

Wartość projektu: 99 274,29 zł

Dofinansowanie: 68 613,75 zł

Kontakt z przyrodą dla każdego człowieka stanowi ważny aspekt na ścieżce jego rozwoju. Poprzez gry i zabawy na świeżym powietrzu uczy się on wrażliwości na otaczające piękno oraz zwiększa swoją naturalną odporność. Ponadto do wachlarza pozytywnych cech, jakie niesie ze sobą obcowanie z naturą należy dodać wzrost pewności siebie, poprawę koncentracji czy ponadprzeciętną kreatywność. Spotkanie z przyrodą to doskonała opcja do „zasiania” w młodzieży chęci do nauki, odkrywania tajemnic i logicznego myślenia.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom obywateli wiele jednostek zarówno publicznych, jak i prywatnych stworzyło różnego rodzaju przedsięwzięcia mające na celu popularyzację spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. Lasy Państwowe, od praktycznie dwóch dekad, prowadzą różne formy edukacji. Nadleśnictwo Łopuchówko stale propaguje działalność edukacyjną, od ponad 10. lat Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” wspiera społeczeństwo w celach edukacyjnych. Edukatorzy promują zrównoważoną gospodarkę leśną oraz walory przyrodnicze znajdujące się w obrębie Puszczy Zielonki. Mając na względzie zmiany w postrzeganiu świata i hierarchii wśród turystów, Nadleśnictwo dąży do zwiększenia świadomości ekologicznej osób odwiedzających ośrodek.

Goście odwiedzający ośrodek do dyspozycji mają Salon „FOTONATURA”, wiatę na ognisko, a także budynek „Zielonej Klasy”. W ramach realizacji przedsięwzięcia „Skoncentrujmy się na przyrodzie – czyli jak dzięki doposażeniu Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej „Dziewicza Góra” w pomoce dydaktyczne podnoszony będzie poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa” zakupiono edukacyjne tablice ścienne o tematyce ekologicznej (rośliny, ptaki, grzyby, ssaki) (9  kpl.); edukacyjną tablicę kredową (1 kpl.), dendrofon mobilny (1 kpl.) i leśne koło fortuny (1 kpl.), które stanowią integralną część zadaszonej, ogólnodostępnej przestrzeni przy Zielonej Klasie. Nowe, drewniane elementy są samoobsługowe i umożliwią naukę poprzez zabawę, czyniąc przestrzeń atrakcyjną dla każdego gościa przemierzającego okolice Puszczy Zielonki, bez względu na wiek.

Zamiłowanie do przyrody wzbudza entuzjazm i wywołuje zachwyt, z drugiej strony istnieje brak poszanowania istoty procesów zachodzących w ekosystemie. Narastająca presja turystyczna wiąże się z ogromem zagrożeń dla środowiska, dlatego warto zwrócić uwagę na udział społeczeństwa w procesie decyzyjnym. Ma on na celu zarządzanie, planowanie i ochronę lasów, co przyczynia się do ich wielofunkcyjności i trwałości. Kluczowa okazuje się jednak świadomość ekologiczna społeczności, całokształt idei, wartości, ale też przekonań, poglądów i opinii na linii człowiek – środowisko, aby kształtować właściwe postawy wobec przyrody. Zadanie to można realizować właśnie przez edukację.

Prowadząc zajęcia w OELP „Dziewicza Góra” coraz częściej zauważamy, że świat przyrody ożywionej i nieożywionej zostaje zamieniany na przestrzeń wirtualną, co przejawia się ograniczeniem bezpośredniego kontaktu z rówieśnikami i zanikaniem aktywności na zewnątrz np.: dzieci nie potrafią grać w klasy, bądź gumę. Nastolatkowie wychowywani w XXI wieku płacą ogromną cenę za wprowadzoną przez rodziców koncepcję życia. Zamierzonym efektem doposażenia ośrodka jest przeciwdziałanie zjawisku określanemu przez naukowców jako „zespół deficytu natury”. W każdej dziedzinie życia warto zatem zaszczepić aspekt edukacji środowiskowej, która będzie przekazywać rzetelne informacje o ekosystemach. Skuteczność w tym zapewni rozbudzenie emocji, wyobraźni oraz sumienia ekologicznego, jak i wrażliwość w odniesieniu do bogactwa i piękna przyrody. Uwzględniając słuszność nauki przez zabawę, turyści mają możliwość działania w zakresie czynnej ochrony przyrody, poprzez wskazanie konieczności tworzenia dodatkowych miejsc lęgowych i zwiększanie bazy pokarmowej ptaków zimą. Nowe materiały edukacyjne: kosz dla ptaków „uszatka” (2 szt.), kosz dla ptaków „kaczka” (2 szt.), budka lęgowa typ A eco do samodzielnego montażu (50 szt.), karmnik - typ Jemiołuszka do samodzielnego montażu (50 szt.), karmnik – typ Dziupla dla Sikorki (2 szt.), uatrakcyjniają realizację następujących tematów zajęć:

- „Bezpieczne wakacje, bezpieczny las (jak radzić sobie z kleszczem, ukąszeniem żmii)”;

- „Leśnik gospodarzem lasu (słów kilka o pracy leśnika)”;

- „Drzewa naszych lasów”;

- „Drewno jest wspaniałe!”;

- „Czy to grzyb jadalny czy trujący?”;

- „Zima w życiu ptaków – pogadanka połączona z budową karmnika”;

- „Tajemnice ptasich mieszkań - pogadanka połączona z budową skrzynki lęgowej”;

- „Kto tędy przechodził? Tropy i ślady zwierząt”.

Zakupione pluszowe zabawki z dźwiękiem (24 szt.) takich gatunków, jak: sikora bogatka (2 szt.), dzięcioł zielony (2 szt.), kos (2 szt.), sikora modra (2 szt.), rudzik (2 szt.), szczygieł (2 szt.), szpak (2 szt.), wróbel (2 szt.), sójka (2 szt.), gil (2 szt.), dzwoniec (2 szt.), zimorodek (2 szt.) pozwalają na zapoznanie słuchaczy z najbardziej charakterystycznymi odgłosami wydawanym przez ptaki i sprzyjają nauce ich rozpoznawania.

Pozyskane w ramach przedsięwzięcia modele  edukacyjne: model mrówki rudnicy (1 szt.), model kleszcz pospolity (1 szt.), model osy (1 szt.), model trzmiela (1 szt.), model szerszenia (1 szt.), model fruczaka gołąbka na modelu kwiatu goździka (1 szt.), model cyklu rozwojowego murarki ogrodowej (1 szt.), model cyklu rozwojowego latolistka cytrynka (1 szt.) uczą biologii i ekologii poprzez porównania, uwrażliwiają i gwarantują mnóstwo pytań, przez co człowiek może doświadczać i obserwować naturę jeszcze dokładniej.

Trwałość i mobilność nabytych w tym i ubiegłym roku eksponatów zapewnią skrzynie: skrzynia do transportu na modele edukacyjne grzybów - 44x30x40 cm (2 szt.), skrzynia do transportu na modele edukacyjne gniazd - 60x40x55 cm (1 szt.), skrzynia do transportu na modele edukacyjne ptaków (duża) 45x35x45 cm (1 szt.), skrzynia do transportu na modele edukacyjne ptaków (mała) - 35x35x45 cm (1 szt.). Umożliwią ich wykorzystanie podczas licznych stoisk i akcji edukacyjnych, które orgaznizowane są w różnych miejscach na terenie województwa wielkopolskiego.

Całości dopełnia ogromne, zielone drzewo wykonane z drewna. Model zamontowany w centralnej części OEPL „Dziewicza Góra” przy Zielonej Klasie stał się punktem wyjścia do samodzielnego doświadczania przyrody. Strefa wokół drzewa stanowi zatem  miejsce integracji uczestników zajęć, czy też osób odwiedzających w wolnym czasie Dziewiczą Górę.

termin rozpoczęcia przedsięwzięcia: 22.03.2017 r.

termin zakończenia przedsięwzięcia: 12.06.2017 r.

Systematyczne zachwianie równowagi ekologicznej, postępujące pogarszanie się czystości powietrza i wód, degradacja gleb powoduje poważne zagrożenie rozwoju społeczno - gospodarczego kraju, stwarza coraz większe bezpośrednie niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi oraz prowadzi do postępującej dewastacji krajobrazu.

Ochrona przyrody stanęła w rzędzie ogniw najsilniej zagrożonych kryzysem gospodarczym, a wieloletnie zaniedbania w zakresie ochrony środowiska sprawiają, że odrobienie strat staje się coraz trudniejsze. Dostrzegając wagę problemu podejmuje się rożne działania, które mają na celu zahamowanie dalszej degradacji  środowiska.

Jednym z nieodzownych zadań jest krzewienie w społeczeństwie świadomości i kultury ekologicznej. Analiza istniejących obecnie zagrożeń środowiska pozwala stwierdzić, że jedną z głównych przyczyn jest brak świadomości ekologicznej wśród znacznej części społeczeństwa, a często również brak kultury w tym zakresie, co wyraża się obojętnością, lekkomyślnością, brakiem poczucia odpowiedzialności za stan środowiska.

 Nadleśnictwo Łopuchówko chcąc zwiększyć świadomość społeczeństwa w zakresie istnienia i potencjału zasobów przyrodniczych występujących na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko, które sąsiaduje bezpośrednio z Poznaniem, realizując przedsięwzięcie pn. „Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez popularyzację walorów przyrodniczych okolic Poznania przy wykorzystaniu publikacji o tematyce przyrodniczo-leśnej” wydało w języku polskim album fotograficzny i folder o tematyce przyrodniczo leśnej.

Wydany album fotograficzny w ilości 1000 szt. wzbogacony barwnymi fotografiami, opisami poruszającymi w przystępny i niebanalny sposób wyjątkową tematykę, jaką jest przyroda Nadleśnictwa Łopuchówko, między innymi: Rezerwat przyrody „Buczyna”, „Śnieżycowy Jar”, „Żywiec Dziewięciolistny”, obszar Natura 2000 „Biedrusko” przyciąga społeczeństwo do przebywania i działania w świecie przyrody,  pomaga w rozwijaniu indywidualnych zainteresowań, motywuje do prowadzenia własnych obserwacji nieustannych zmian, jakie zachodzą w otaczającej nas przyrodzie. Edukacyjna rola treści publikacji dotyczącej obszaru Nadleśnictwa Łopuchówko, zawarta w opisie walorów przyrodniczych i roli lokalnych drzewostanów w ochronie środowiska, ma  długoterminowy czas oddziaływania, czytelnicy zabierają wydane materiały ze sobą na leśne wędrówki i wracają do lektury wielokrotnie.

Wydany folder informujący o różnych formach ochrony przyrody, jakie występują na terenie Nadleśnictwa Łopuchówko m in. rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, użytki ekologiczne  w ilości 5000 szt. prócz zdjęć zawiera ciekawy i syntetyczny opis miejsc, które można samemu zobaczyć w trakcie pieszych wędrówek.

Wakacje inspirują nas do podejmowania różnych aktywności. Większość z nich związana jest z podróżami. To bowiem doskonały moment na poznawanie miejsc, skrzętnie odnotowywanych w ciągu roku na naszej turystycznej liście marzeń. Sporządzając ją warto uwzględnić również najbliższą okolicę, która może nas zaskoczyć niejedną tajemnicą. W planowaniu wycieczki z pewnością pomogą społeczeństwu nasze leśne publikacje, w których zebraliśmy najciekawsze naszym zdaniem miejsca i pomysły na wypoczynek w wielkopolskich lasach położonych na terenie naszego nadleśnictwa.

Materiały zrealizowane w ramach przedsięwzięcia przekazujemy ludziom należącym do różnych grup wiekowych (dzieci, młodzież, dorośli i seniorzy) bezpłatnie na stoiskach edukacyjnych, podczas zajęć edukacyjnych prowadzonych w przedszkolach, szkołach, Ośrodku Edukacji Przyrodniczo-leśnej „Dziewicza Góra” oraz Ośrodku Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” w Biedrusku, konkursów, różnego rodzaju ogólnopolskich akcji  edukacyjnych np. Święto Drzewa, Dni Ziemi, Europejskie Dni Ptaków, Zimowe Ptakoliczenie itp.  

Całkowity koszt netto przedsięwzięcia wyniósł 80 480,00 zł netto, z czego WFOŚiGW w Poznaniu udzielił Nadleśnictwu Łopuchówko wsparcia finansowego na kwotę 40 000,00 zł netto.

Link do strony Funduszu www.wfosgw.poznan.pl

Dyrektor Generalny Lasów Państwowych, w imieniu beneficjenta – PGL LP, podpisał umowę z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na dofinansowanie „Kompleksowego projektu ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL LP”.

Celem projektu jest poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, występujących w ostojach Natura 2000, leżących na gruntach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe.

Realizacja programu będzie odbywać się w miejscach, dla których istnieją zatwierdzone dokumenty zarządcze: plany zadań ochronnych, plany ochrony lub plany urządzenia lasu –  regulujące zasady prowadzenia zabiegów ochronnych dla tych obszarów.

Zadania w projekcie obejmują:
•    wykaszanie powierzchni oraz usuwanie nalotu drzew i krzewów
•    zwalczanie gatunków obcych (inwazyjnych),
•    ograniczenie presji drapieżników (odstrzał, odłowy drapieżników, zabezpieczenie przed drapieżnikami),
•    dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub siedliska,
•    zabiegi czynnej ochrony gatunków,
•    zabiegi czynnej ochrony siedlisk,
•    monitorowanie występowania gatunków chronionych,
•    kanalizacja ruchu turystycznego

Realizacja zadań pozwoli na ochronę około 30 gatunków oraz ponad 30 typów siedlisk, przede wszystkim na zachowanie ich naturalnego charakteru i różnorodności biologicznej. W zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony, projektem objętych jest 13 600 ha siedlisk.

Projekt współfinansowany jest ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, w ramach działania 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.
Koszty kwalifikowalne tego przedsięwzięcia to ponad 22 mln zł, z czego ok. 19 mln zł stanowią środki z dofinansowania ze środków UE.